AFYON BU BİNALARLA GÜZEL

Afyonkarahisar şehir merkezindeki abidevi binalar şehrimizin görünümüne önemli bir güzellik ve zenginlik katıyor. Zafer Müzesi ne yazık ki tadilatlardan paçasını kurtarabilmiş değil. Kış şartlarının en ağır olduğu günlerde, sanki “üzerine yağan kar içine de yağsın da, biz yıkamadık tabiat yıksın” dercesine bu tarihi bina çırılçıplak bırakıldı. O günlerde de tepki gösterdik ama değişen bir şey olmadı.
Afyonkarahisar’ın Meydanı’na Zafer isminin verilmesine sebep olan, Büyük Zafer’in kent merkezindeki neredeyse tek bağlantı noktası olan bu tarihi yapımızla ilgili “endişeli bekleyiş” ne yazık ki devam ediyor.
Yılların yıkamadığı tarihi bina tadilatlar zinciri sırasında yok olup gidecek neredeyse? Yazık, çok yazık…
***
Şehir merkezinin bir başka abidevi binası eskinin “İttihat ve Terakki Binası” olan, günümüzde Nikah Dairesi olarak kullanılmakta olan Afyon Lisesi köşesindeki tarihi yapı… Bu yapı da uzun yılardır kendisine uzanacak “yardım” elini bekliyor. Belediye Başkanı Mehmet Zeybek o yardım elini uzatacak isim olacak yakında. Geçtiğimiz günlerde konu açıldığında, “Nikah dairesinin olduğu tarihi binayı bu yıl tadilattan geçireceğiz” dedi Başkan Zeybek. Ortamda bulunan herkes gibi biz de memnun olduk. Sabırsızlıkla bekliyoruz bu tarihi yapının yenileneceği günleri.
Eski Adliye binası, AKÜ Rıza Çerçel Kültür Merkezi şimdilik görevlerini yerine getiriyorlar. Günlük yaşam içerisinde kullanılıyor olmaları hasebiyle hiç olmazsa yok olup gitmekle karşı karşı kalmıyor bu iki tarihi varlığımız.
ESKİNİN BELEDİYE’Sİ,
BUGÜNÜN VALİLİK’İ
Eski Belediye binası olarak bilinen günümüzün Afyonkarahisar Valiliği binası… Afyonkarahisar’ın en görkemli ve abidevi yapıtlarından birisi uzun yıllar bu bina olmuştu. Şehir merkezimizin tarihi yapılarının gelecek yıllara başarıyla taşınabilmesinin en güzel örneği bu bina ile verildi. Emeği geçen herkese minnettarız.
1930’lu yılların ikinci yarısında Anıtpark yapılmış, Utku Abidesi (Zafer Anıtı) dikilmiş ve sıra görkemli bir belediye binası yapmaya gelmiştir. O dönemde günümüzde Zafer Müzesi olarak kullanılan bina, belediye binası olarak hizmet vermektedir ve ihtiyaca cevap verememektedir.
O tarihte Afyon Belediye Başkanı olan Hüseyin Tiryakioğlu, devrin Nafia Vekili (Bayındırlık Bakanı) hemşehrimiz Ali Çetinkaya’nın da destekleriyle bir şehirleşme hamlesi başlatılır. Zafer Abidesi’nin arkasında bulunan ev ve arsalar istimlak edilerek Cumhuriyetin 14. Kuruluş yıldönümü olan 29 Ekim 1937’de belediye binasının temeli atılır ve inşaat başlar. Bu istimlakler sırasında yaşanan olaylar günümüzde halen anlatılagelmektedir. İstimlaklerin doğruları vardır, yanlışları vardır, bunları ayrıca değerlendirmek gerekir. Hele ki Paşa Camii meselesi başlı başına bir konudur. Biz Paşa Camii ile ilgili bir çok kez görüşlerimizi dile getirmiştik.
Bu yazımızda bugünün Valilik, eskinin Belediye binasının tarihinden bahsetmeyi sürdürelim:
Yeni belediye binasın bu alanda inşa edilmesindeki amaç; modern bir şehri temsil eden Anıtpark ve burada yer alan Utku Anıtı’nın arkasındaki şehrin eski dokusunu saklayarak güzel bir dekor oluşturmaktır.
56.818 TL keşif bedelli binanın yapım işini İzmirli Mimar Kemal Tetik üstlenir. Mimar Kemal Bey aynı dönemlerde ilimizde pek çok kamu binasının da mimar müteahhitliğini üstlenmiştir. Kız Meslek Lisesi, PTT Binası, şimdi yerinde 1. Belediye Çarşısı olan Sebze Hali onun eseridir.
Yeni yapılan binanın Belediye’nin bütün ihtiyaçları göz önünde bulundurularak uzun yıllar hizmet vermesi amaçlanmıştır.
1.Katta 15 oda, 2. Katta 176 metrekare genişliğinde halkında görüşmeleri izleyebileceği bir Meclis Salonu, encümen Odası, Başkan Odası, Sekreter Odası, Özel Görüşme Odası, Büfe gibi kısımlar, 3. Katta ise şehrimizi ziyaret edecek önemli kişilerin kalabileceği banyolu odalar bulunmaktadır. İtfaiye kısmında ise araçların girip çıkabileceği kepenkli bir garaj, itfaiye erleri için yatakhane, yemekhane, salon, 3 tane idari oda gibi ayrıntılara yer verilmiştir.
56.918 lira keşif bedelli binanın 1 yıl içerisinde bitirilerek 1938 yılında hizmete açılması amaçlansa da çeşitli sebeplerden dolayı bir süre epey uzamıştır. Bina iş bitiminde yaklaşık 90.000 liraya malolmuştur.
Keşif bedelindeki bu artışın ve gecikmenin en büyük nedeni ise bulunduğu alanın kayalık olması ve haliyle temel çalışmalarının zor olmasıdır.
1937 yılında başlayan inşaat sona yaklaşmışken, Aralık 1939’da binanın mobilyalarının yaptırılması için Belediye Encümen kararı alınır.
Binanın mefruşatı İstanbul Beyoğlu’nda dönemin ünlü mağazası Kalinikos’tan alınır. Kararın devamında işin 29 Mayıs 1940 tarihine kadar bitirilerek teslim edilmesi imza altına alınmıştır.
1940 yılı Ocak ayının ilk günlerinde şehrimizde bir de yabancı konuk bulunmaktadır. Macar heykeltıraş Zıczek Caroly Utku Anıtı’nın ilk yapılışında var olan ve Atatürk’ün 1937 Kasım’ındaki Afyonkarahisar ziyaretinde görüp “çok büyük olmuş, anıtın görkeminin önüne geçmiş” dediği “Heinrich Krippel-Viyana” yazısının üzerini kapatması için ilimize davet edilmiştir.
Heykeltıraş Caroly’e bir yandan yazı siparişi verilirken diğer yandan yeni belediye binasının Meclis Salonu’nda başkan kürsüsünün arkasına konulmak üzere Atatürk’ün büyük bir rölyef ve iki adet meale şeklinde rölyef sipariş edilir.
Yaklaşık üç yıl süren inşaat 1940 yılı ortalarında bitirilir ve taşınma hazırlıklarına başlanır. Eski Belediye Binası’nın (Bugünkü Zafer Müzesi) bir müze ve kütüphane olarak düzenlenmesi gündeme gelse de bu fikrin kısmen gerçekleşmesi için 1990’lı yılları beklemek gerekir.
Açılış için devrin Ulaştırma Bakanı Ali Çetinkaya ve şehrin ileri gelenleri davet edilir. Bir defaya mahsus olmak üzere meclis salonunda yemek verilmesi kararlaştırılır. Ve bu davet organizasyonu için İstanbul’da dönemin en ünlü oteli olan Tokatlayan Oteli ile anlaşılır. Davetten önce Tokatlayan Oteli personeli ve gerekli eşyalar İstanbul’dan trenle getirilerek açılış akşamı deneyimli garsonlar nezaretinde Belediye Meclis Salonunda bir yemek verilir.
Tarihi belediye binası 70 yıl bu şehre hizmet verdikten sonra 2010 yılı içerisinde boşaltıldı ve Afyonkarahisar Belediyesi olarak kullanılan Karaman Mahallesi’ndeki bugünkü binaya geçildi.
Afyonkarahisar eski Valilerinden, değerli ve sevilen insan, yetkin devlet adamı Haluk İmga’nın önerisiyle eski Hükümet Konağı yıkılıp yerini Kent Meydanı’na bırakırken, yine Haluk Bey’in öngörüsüyle eski Belediye binasının Valilik olarak düzenlenmesi kararlaştırılmıştı. Aynı kararlar içerisinde Eski Belediye’nin yanı başındaki Kız Meslek Lisesi binasının da Valilik hizmet binalarına eklenmesi de yer almıştı. Yılların önemli eğitim yuvası, “Enstitü” olarak bilinen Ali Çetinkaya Kız Meslek Lisesi de bugünkü İbrahim Evren Mesleki ve Teknik Lisesi’nin bulunduğu eski Köy Hizmetleri arazisine taşındı. Ne yazık ki Ali Çetinkaya ismini mazide bırakarak.
***
Yıllarca nice mutlu anılara tarihi kararlara şahitlik eden meclis salonuyla, dönemi yansıtan mimarisiyle ve daha nice ilklerle hafızalarımızda yer eden eski Belediye binası ilginç bir tevafuk eseri olarak 29 Ekim 2014 tarihinden itibaren Afyonkarahisar Valiliği olarak hizmet veriyor. Binanın ilk Valisi Hakan Yusuf Güner olurken, ilk konuğu da dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu olmuştu.