Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Yusuf İLGAR
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

AFYONKARAHİSAR’DA EĞİTİMİN TARİHİ MEDRESELER -2

Tespit ettiğimiz bilgilere göre Karahisar-ı Sahib Kazası’nda elliye yakın medrese bulunmaktadır.
Sinan Paşa (Sincanlı) Nahiyesi’nde, H.1323/ M.1905 yılı Salnamesine göre üç medrese bulunmaktadır5. İki medresenin belirtilen tarihten sonra açıldığı anlaşılmaktadır. Nahiyede, H.1302/M.1885 yılı salnamesine göre 54 mektep bulunmaktadır6.
Şuhut Nahiyesi’de bilgi sahip olabildiğimiz ondört medrese bulunmaktadır. Bunlardan en eskisi 1786’dan önce açılan Şuhûdî Medresesi’dir.
Karahisar-ı Sahib medreselerinde 1883 yılında 206, 1899-1903 yıllarında yaklaşık 750’şer, 1914 yılında ise 480 öğrenci bulunmaktadır. Ancak bazı medreselerin öğrenci sayıları 1883 yılında tespit edilememiştir.
Şeyhülislamlık tarafından önce, 22-23 Haziran 1914 tarihli tebligat ile Karahisar-ı Sahib kadılığından ekli cetveldeki bilgiler, daha sonra 11 Temmuz 1914 tarihli yazı ile de bölgedeki ilmiye mensuplarının ilgili raporları istenmiştir7.
1914 Temmuz’unda düzenlenen rapora göre, Karahisar-ı Sahib medreselerinin özellikleri şöyledir: Afyon merkez kazasında 21, merkeze bağlı köylerde 4, Şuhut Nahiyesi’nde, köyleriyle birlikte 13, Sincanlı Nahiyesinde ise 5 medrese bulunmaktadır. Bu tarihte merkez kazada bulunan Müftü-zâde ve Molla-zâde medreseleri arsa olarak görülmektedir. Belirtilen rapora göre Karahisar-ı Sahib merkez kazası, iki nahiyesi ve köylerinde 45 medrese ve buralarda görev yapmakta olan 46 müderris bulunmaktadır. Medrese-lerde genelde bir müderris bulunurken, Taş Medresesi’nde dört, Beyşehirli-zâde ve Musa Hoca-zâde ve Sincanlı Nahiyesindeki Sinan Paşa medreselerinde ikişer müderris görev yapmaktadır. Şuhut Nahiyesindeki iki köy medresesinde müderris kadrosunun boş bulunduğu; iki medresenin öğretime elverişli bulunmadığı, dolayısıyla müderrislerinin de olmadığı görülmektedir.
1914 Temmuz tarihli rapora göre, Karahisar-ı Sahib medreselerinde toplam öğrenci sayısı 497’dir. Bunun 317’si Afyon merkezinde, 15’i köylerinde, 151’i Şuhut, 14’ü Sincanlı nahiyelerinde bulunmaktadır. Öğrenci sayılarında büyük farklılıkların bulunduğu dikkati çekmektedir. Örneğin merkezdeki iki medresede dörder öğrenci bulunurken, Taş Medrese’de dört müderris 10 öğrenci, Cami-i kebir Medresesi’nde bir müderris 45 öğrenci, Musa Hoca-zâde Medresesi’nde iki müderris 60 öğrenci bulunmaktadır. Medreseler-deki öğrenci sayılarının azlığı ve çokluğu, kanaatimize göre müderrislerinden kaynaklanmaktadır. Halk, tanıdığı ve ilmine inandığı müderrislerin bulunduğu medreselere daha çok rağbet etmiştir.
Raporda belirtilen medreselerin genellikle vakıf eserler olduğu dikkati çekmektedir. Bunun yanında, halk ve Efkaf İdaresi tarafından yaptırılan medreseler de bulunmaktadır.
Tevfikiye Medresesi’nde Hicabi Efendi. Ziâiye Medresesi, Recep Efendi-zâde, Kildânî, Sert Mahmut, Keskin-zâde, Taş vs. medreselerde müderrislerin halen çalışıp çalışmadıkları kadı tarafından müftülükten sorulmuş. 28 Eylül 1330/11 Ekim 1914 Müfti Ali Feyzi müderrislerin adı geçen medreselerde görevleri başında olduğu 2 Zilhicce 1332/22 Ekim 1914 tarihinde bildirilmiştir .8 (Devamı Var)

KAYNAK
5 SVH., 1323, s. 459.
6 Osmanlı Salnamelerinde Afyonkarahisar, s. 70.
7 Bu hususla ilgili gelen ve giden yazılar şöyledir:
“Karahisar Kadılığına
Taşrada mevcut medâris hakkında merbût cetvelde muharrer malumatın istihsaline lüzum-ı acil görüldüğünden nevâhi ve kurâdaki medârisi de muhteva olmak üzere mezkûr cetvelin tahkikat-ı mevsûkaya müstenid olarak nihayet onbeş gün zarfında imzasıyla irsaline ehemmiyet olunması kemâl-i ehemmiyetle muntazırdır. Fi 28 recep 1332 fi 10 Haziran 1330 Şeyhülislam namına Müsteşar” AŞS, 669 (173)/162, 188.
“Dahili daire-i kazaları olan mahallerdeki rütbe-i ilmiye ashabının esamisiyle mahalli ikametlerinin el-yevm ne ile meşgul olduklarının mevzî-i ebnâ ve mülhakât kuzzâtına dahi ol-vechle tebliğ-i keyfiyete sıhhat olunması siyakında şukka. 17 Şaban 332, 28 Haziran 330. AŞS, 669 (173)/162.
8 AŞS, nr. 669, belge no: 28.

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER