Nöbetçi Eczaneler
Burada ayrıca camiye bitişik olarak H. 1322/M. 1904-1905 yıllarında bir kütüphane yaptırarak kütüphanecilik hizmeti sunmuştur252. Medresede 27 Aralık 1906 tarihinde şer‘î mahkeme kurulmasından eğitimin halen devam ettiğini söyleyebiliriz253.
Seydiler köyünden Hatipoğlu Hamit adlı öğrenci H. 1325/M. 1907 yılında medresede okumaktadır254. Bu bilgiye göre belirtilen yılda medresenin eğitim hizmetinin devam ettiği anlaşılmaktadır.
Medreseler 1924 yılında kapandığı zaman, 41 öğrencisi Afyon Sultanîsi’nin orta kısmına naklolmuştur. Bu öğrenciler şu kimselerdir255: Hafız Ali (Çay), İzzet Efendi (Şuhut), Ali Bayık, Agâh Sagun, Ali Üçer, Süleyman Üçer, (kardeşi) Murat Üçer, İbrahim … (matematikçi), Ahmet Baydar, Salih Sandıkçı, Hafız Hilmi, Kamil (Hafız Hilmi ile amca-zâde), Ahmet Öğüt (Vaiz-zâde), Ali (Mısrî İmamoğlu), Akif (Köse-Kethüdâoğlu), Bedri (Köse-Kethüdâoğlu, hâkim), Hafız Mustafa (Berber-zâde), Tandırılı Ahmet, Asım (Eğretli-zâde), Osman (Eğretli-zâde), Kazım (Eğretli-zâde),Mustafa Hancıoğlu, Hasan (Medrese müdürü oğlu), Şükrü (Karabekir-zâde), Eğretli Hafız Mehmet, Eğretli Ali Osman, Faruk (Hacı Ömerler), Hakkı Nakilci, Ömer (Bölük-zâde), Mehmet (Buharalı Hacı Hacı Hasan), İsmail Sönmez (Nüfus Ev…), Hüsnü Eren, Hüseyin Eren (müftü), Tevfik Isca (Belediye Başkanı), Arif Keskin, İsmail (Nüfus Müdürü), Ahmet Şapçı, Hulusi (Dilsizlerin), Hakkı (Emin Nakilci oğlu), Mehmet.
Ömer Fevzi Atabek’in nakline göre, 1 kargir kütüphane, 14 odalı ve 2 dershaneli olan medrese 1914’te Dârü’l-Hilâfe olarak açılmış, medrese binası 1924’te İmam Hatip Mektebi256, daha sonra Cumhuriyet Mektebi ve Namık Kemal Mektebi’ne dönüştürülmüştür257. 1945 yılında öğrenciler Cumhuriyet Mektebi’nin yeni binasına nakledilmiştir. Medrese binası 1955 yılına kadar Senirkent Öğrenci Yurdu, yıkıldığı 1957 yılına kadar da Doğanspor Gençlik Kulübü binası olarak kullanılmıştır258. (Devamı Yarın)
KAYNAK
252 Topcu-zâde Hacı Mehmet Efendi’nin 1825 yılında doğduğu nakil olunur. Topçu-zâde Mehmet Efendi, öncelikli olarak Afyonkarahisar’da medrese eğitimi almış, buradaki eğitiminin bitmesinden sonra İstanbul’da olan Şeyh Ahmed Ziyâüddin Gümüşhanevî’den hem medrese hem de tarikat eğitimi almıştır. Ondan Nakşibendî tarikatının Hâlidî ekolünün halefliği icâzetini almıştır. Mezar taşı kitabesinde yer alan şiirden anlaşıldığına göre, Topçu-zâde Hacı Mehmet Efendi, kırk yıl Allah aşkını anlatmıştır. Hocanın doğum tarihi 1825 kabul edilirse ve vefat tarihinden kırk yıl çıkardığımızda İstanbul’dan Afyonkarahisar’a 1867 yılında kırk iki yaşlarındayken gelmiştir. Yeni caminin batı duvarına bitişik ve tek odalı olarak 1322 [M. 1904-1905 yılında yapılan kütüphanenin kuzey duvarında yer alan kitabesinden anlaşıldığına göre Topçu-zâde Şeyh Mehmet Efendi buraya aynı zamanda bir medrese yaptırmıştır. Manevi hayatta ve hadis ilminde Şeyh Ahmed Ziyâüddin Gümüşhanevî’den icâzet alarak hem vaizleriyle hem dersleriyle insanları kırk yıl aydınlatması, aynı zamanda hem medrese hem de kütüphane yaptırması ufkunun genişliğinin bir göstergesidir. 13 Mayıs 323/Pazar tarihinde vefat ederek muhtemel Cenkci/Çengici Mezarlığı’na defnolunmuştur. (Yusuf İlgar, Topçu-zâde Hacı Mehmet Efendi ve Hayratı, Afyonkarahisarlı Mutasavvıf Topçu-zâde Mehmet Efendi ve Yeni Cami Külliyesi, Afyonkarahisar Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nce düzenlenen panel tebliği, Editör: Mehmet Kahraman, Afyonkarahisar 2017, s. 15-38; Ahmet Karataş, Son Hâfız-ı Kütüplerden Bekir Sıtkı Sencer, İstanbul 2018, s. 190-191, 272).
“13 Mayıs 323 [26 Mayıs 1907] Topçu-zâde Hacı Mehmet Efendi’nin rıhleti” kaydı. (Bekir Sıtkı Sencer, Tevârih-i Vefeyât Vakâyi-i Sâire (1906-1960), Milli Kütüphane (Afyonkarahisar Yazmaları), nr. 13924, s. 1).
253 AŞS, nr., 638, s. 8/13.
254 AŞS, nr. 639, s. 21/20.
255 Ahmet Mihiroğlu (R.1328-), 08.03.1999. Öğrenci isimlerini adı geçen medresede 5-6 yıl okuyan, (R.1324/M.1908-1999) Hafız Ahmet Öğüt nakletmiştir. 09.03.1999.
256 Atabek, age., s. 194.
257 Atabek, age., s. 203; Türkiye’de Vakıf Abideler ve Şahsiyetler, 129.
258 Ahmet Topbaş, “Afyonkarahisar Camileri”, Afyon Zafer, nr. 547, (26 Mart 1991).
