Nöbetçi Eczaneler
4. Mecidiye İnas Mekteb-i İbtidaisi
Birinci Cihan Harbi’nden (1914) önce açılan mektep, 1924 yılında kapatılmı. Daha sonra adı Kemal Paşa olmuştur32.
5. Mepiran Mekteb-i İbtidaisi
Bu okulun da ne zaman açıldığı tespit edilememiştir. Süleyman Gönçer’in incelemesine göre, okulun 1892 yılında muallimleri Bekir Efendi ve Hüseyin Efendidir33. Mepiran adına bir başka yerde rastlayamadık34.
6. Mısrî Mekteb-i İbtidaisi
Kasım Paşa Mahallesi’ne açılan bu mektep mahalle mektebinin resmî devamı olarak açılmıştır. Şimdiki Kasım Paşa İlköğretim Okulu, bu mektebin yerine açılmış olmalıdır. 1892 ve 1907 yıllarında okulda öğretmen olarak Muallim-i Evvel Hafız Mustafa Efendi ve Muallimi-i Sânî Ahmet Efendi ve Osman Efendi görülmektedir35.
7. Osmanlı İnas (Kız) Mekteb-i İbtidaisi
Bu kız mektebinde 1892 yılındaki bayan öğretmeni Zeliha hocahanımdır. Mektep, bu yıldan önce açılmış olmalıdır36. Okul 1924 yılında kapatılmıştır37. Yirminci yüzyılın başında Afyonkarahisar’a gelen Mehmet Ziya Bey, Kız Mektebi’ni ziyaret etmiştir. Mehmet Ziya bu ziyaret sonunda okulu, yapı olarak beğendiğini ifade ederken, halı atölyesi çalışmalarına hayran kaldığını da açık bir şekilde belirtmektedir:
“Mahalle arasında dolaşarak Kızlar Mektebi’ne vardık. Mektep binası oldukça muntazam, hususiyle intizam ve temizliğe diyecek yok.
Dershaneleri mevcut talebeyi alacak büyüklükte ve havadar. Küçük bir salonun girişini teşkil eden camlı kapıdan içeri girdiğim zaman talebeler, bu mini mini hanım kızları güzel bir edep ve sukût içinde dersleriyle, el işleriyle meşgul buldum. Şu hale o kadar memnun oldum ki tarif edemem. Çünkü irfan sahiplerinin ma’lûmu olduğu üzere mekteplerde terakkînin tebessümlü çehresiyle ortaya çıkabilmesi mutlaka sukûn, edep ve intizamla mümkündür…
Dershaneleri dolaşmadan evvel Ahmet Efendi bizi alt katta bir daireye götürdü ki burası bir halı atölyesiydi. Burada elli altmış kadar talebe ve çırak kendilerine mahsus masumane bir maharet ve el çabukluğuyla önlerine konulmuş ufak bir numûneyi taklîden bir seccâdenin nakışlarıyla meşgul bulunuyorlardı.
Ahmet Çelebi Efendi’den aldığım malûmattan anlaşıldığına göre,,bu halı atölyesi henüz tesis edilmiştir. Kızların çalışma usullerine dikkat ettim. Bu sanatın yenileri bulundukları halde bile öyle bir dikkat ve itina ile nakışlıyorlardı ki hayran olmamak kabil değildir. Kızlarda gördüğüm şu kabiliyet ve istidât gösteriyor ki halıcılık sanatı bizim milli ve ibtidai bir sanatımızdır…
Halı atölyesi tesisi için emir üzerine on altı bin kuruş kadar yardım toplanmış ve bu sayede yüz yirmi kadar talebe imlik ve nakış usulünü öğrenmekte hüner ve sanat kazanmaktadır.
Ancak talebe günden güne arttığından diğer bir halı atölyesi tesisi önemli ölçüde gereklidir. Zaten şimdiki kız mektebi de mevcut talebeyi almaya yetmediğinden bunun da genişletilmesi veyahut başkaca bir mektep inşası zaruridir.
Maarif Komisyon Reisi Ahmet Efendi’nin himmet ve gayreti sayesinde halı atölyelerinin sayısı bilahare otuza tamamlanmıştır…
Kız Mektebi’nin tedrisat yönlerini tetkik ettim. O mini mini talebelerin masumane tavır ve edalarıyla okumaları, siyah tahta başında imla yazmaları, küçücük ellerinde tuttukları yazı tahtasına rakam dökmeleri hakikaten görülecek şeylerden idi. Hele biz içeriye girerken kemâl-i edep ve intizam ile kıyâm ederek o mini mini elleriyle temannâyı ifa eylemeleri beni pek ziyade rikkate getirdi. İşte bu memnûniyetle ve ruhumuzun şad eden hatıralarla çıktık. İmaret Cami-i Şerifi’nin havlusundaki Mekteb-i İbtidai’ye gittik…”38
Okulun H.1325/M.1907 yılındaki öğretmenleri Muallime-i Evvelîsi Aişe ve Vesîle Hanım, Muâvine Havva Hanım görülmektedir39.
8. Kız Mekteb-i İbtidaisi
1316/1898 yılından önce açılmış olması gereken mektepten, 1317 Hüdâvendigâr Salnâmesi’nde bahsedilmektedir40.
KAYNAK
32 Atabek, age., s. 194.
33 Gönçer, age., II, s. 81.
34 Süleyman Gönçer’in eğitimle ilgili notları Türkçe’ye transkribe edilirken mektebin ismi hatalı okunmuş olabilir.
35 SVH., 1325, s. 516; Gönçer, age., II, s. 81.
36 Gönçer, age., II, s. 82.
37 Atabek, age., s. 194.
38 Y. İlgar-S. Çelebi, agm, Beldemiz, nr. 9, (Ocak-Mart 1987), s. 19; nr. 10, (Nisan-Haziran 1987), s. 9.
39 SVH., 1325, s. 516.
40 SVH., 1317, s. 247.
(Devam Edecek)
