Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Muharrem Günay
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

AHISKA TÜRKLERİ ADINI TARİHE KANLA VE GÖZYAŞIYLA YAZAN BİR TOPLULUK AHISKA TÜRKLERİ VE FERGANE OLAYLARI (7)

1980’lerin sonlarında Özbekistan, Ahıska Türklerinin vatana dönüş mücadelesinin en aktif, dinamik ve canlı merkezlerinden biri olmuştur. Bunun en temel nedeni, Ocak 1989’da yapılan nüfus sayımıdır. SSCB nüfus sayımına göre Özbekistan’da yaklaşık 106 bin (SSCB’deki Ahıska Türklerinin %51’i) Ahıska Türkü yaşamaktaydı.
Nedenleri hakkında hâlâ birçok spekülasyonun yapıldığı Fergana olayları, 1989 yılında Mayıs ayının sonlarında patlak vermiştir. Uydurma haberlerin etkisiyle Fergana’da bazı Özbek gruplar Ahıska Türklerine yönelik saldırılarda bulunmaya başlamışlardır. 23-25 Mayıs tarihleri arasında çatışmalar daha da alevlenmiştir. Milisler başlangıçta durumu kontrol altına almayı başarsalar da 3 Haziran sabahı aynı anda Fergana, Margilan ve diğer yerlerde örgütlü 200- 500 kişilik Özbek grupları Ahıska Türklerine saldırmışlardır.
Askerî poligonda koruma altına alınan yaklaşık 14 bin Ahıska Türkü, devlet tarafından kısa süre içinde Fergana bölgesinden tahliye edilmiştir. Resmî verilere göre çatışmalarda 66’sı Ahıska Türkü 116 kişi ölmüş, 2 bin civarında insan da yaralanmıştır. Gayriresmî rakamlar daha yüksektir. Ahıska Türklerine göre 300’den fazla insan yaşamını yitirmiştir. Ayrıca, evler ve otomobiller yağmalanıp yakılmış, insanlar kaçırılmıştır. Ahıska Türkleri bir nevi Özbekistan’ı terk etmeye zorlanmışlardır. (Aydıngün, A. Aydıngün, İ, 2014, s. 60-61)
Ahıska Türklerinin tahliyesinden sonra Fergana’da durum kısa bir süre sakinleşmiş görünse de 1990 yılının Şubat ve Mart aylarında, ülkenin değişik yörelerinde çatışmalar tekrar başlamıştır. Bu olaylar Fergana dışındaki Ahıska Türklerinin de göçünü teşvik etmiştir. Her ne kadar, kendi tercihleriyle göç edenler olduysa da, Ahıska Türklerinin Özbekistan’dan göçü gerçekte yeni bir sürgündür. Sonuç olarak, Özbekistan’ın başka bölgelerinde yaşayan Ahıska Türkleri de kendi olanaklarıyla Azerbaycan’a, diğer Orta Asya cumhuriyetlerine, Rusya’nın Krasnodar vilayetine, Kabardin-Balkar ve Çeçen İnguş Özerk Sovyet Sosyalist cumhuriyetlerine göç etmişlerdir. Azerbaycan ve Orta Asya cumhuriyetleri hariç, göç edilen diğer yerlerde Ahıska Türkleri önemli sorunlarla karşılaşmışlardır. Bu koşullar Ahıska Türklerini tekrar göçe zorlamıştır.
Bir iddiaya göre, olaylar, Fergana’da pazar yerinde Özbek ve Ahıska Türkü gençler arasında çıkan bir kavgayla başlamış, önce bölgeye, daha sonra da tüm ülkeye yayılmıştır. Aslında bu çatışma, Özbekistan’daki köklü sorunların bir sonucudur. Özbekistan, Sovyetler Birliği’nin Avrupa bölgesine göre ekonomik olarak azgelişmiş kalmış, nüfus artışı ve işsizlikle birlikte ekonomik zorluklar daha da ağırlaşmıştır. Ülke genelinde yaygınlaşan yoksulluk etnik düşmanlığı körüklemiştir. Birçok Özbek, kendilerinin işsiz olmasından Ahıska Türkü, Alman, Kırım Tatarı, Yahudi, Rus gibi etnik Özbek olmayanların sorumlu olduğunu, onların işlerinin olduğu ve yerli halka göre ekonomik durumlarının daha iyi olduğunu düşünmekteydi. Bu rekabet, aralarında Ahıska Türklerinin de olduğu, ülkedeki etnik azınlıklara karşı düşmanlığı arttırmıştır.
Yukarıda da ifade edildiği gibi, Fergana olaylarının etkisinin Özbekistan’ın başka bölgelerinde de hissedilmiş olması nedeniyle yaklaşık 74 bin Ahıska Türkü Özbekistan’ı terk etmek zorunda kalmıştır (Bugai ve Kotof, 1994: 135). Özbekistan’ı terk edenlerin 40 bini Azerbaycan’a, 17 bin 500’ü Kazakistan’a, 16 bini Rusya’ya göç et(tiril)miştir (Yunusov, 2000: 37). Ahıska Türkleri, 1944 sürgününden sonra yerleşti(rildi)kleri Özbekistan’da yeni bir yaşam kurmuşlar, ancak bu olaylardan sonra sahip oldukları tüm varlıkları ansızın terk etmek, gittikleri yerlerde maddi ve manevi yeniden bir yaşam inşa etmek zorunda bırakılmışlardır (Aydıngün, A. Aydıngün, İ, 2014, s. 62).
Ozbekistan’da Ahıska Türklerine yapılanlardan Özbeklerin tamamı elbette sorumlu tutulamazlar. Fakat sebep her ne olursa olsun, Özbeklerin, 1996 verilerine göre nüfusun yaklaşık olarak yüzde 6’sını oluşturan Ruslara karşı, göstermiş oldukları hoşgörüyü aynı kandan ve aynı dinden olan Ahıskalı Türk kardeşlerine göstermemiş olmaları Özbek tarihinde kara bir leke olarak yer almıştır. Özbeklerin, bu tarihi lekeyi Türk Dünyasının birliğine ve dirliğine verecekleri katkıyla sileceklerine yürekten inanıyoruz.
SSBC’de kimliğinde “Türk” yazan tek topluluk olan ve bununla da gurur duyan Ahıska Türkleri, Sovyetler Birliği’nin son dönemlerinde, Fergana olayları nedeniyle, Özbekistan’dan göç etmek zorunda kalmışlardır. Bu dönemde Ahıska Türklerine Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan devletleri göçmenlik hakkı tanıyarak kucak açmışlardır (Seferov- Akış, 2008, s.177, Ganiyeva, 2012,s.175-199).
Kendi olanaklarıyla Özbekistan’dan ayrılanların önemli bir kısmının, aslında Sovyet dönemi boyunca da Ahıska Türklerine kucak açmış Azerbaycan’a göç ettiği, yukarıda verilen sayılarda da görülmektedir. Esasen Azerbaycan’a göç iki farklı dönemde söz konusu olmuştur. Birinci göç dalgası 1957-1958 yıllarında, ikinci göç dalgası ise Fergana olayları sonrasında olmuştur. Azerbaycan’ın Ahıska’daki köylere yakınlığı birçok Ahıskalı tarafından göçün sebeplerinden biri olarak ifade edilmektedir. (Aydıngün, A, Aydıngün,İ, 2014, s.64)
Ahıska Türklerine, Türk devletleri içerisinde en çok sahiplenen devlet Azarbaycan olmuştur. Ahıska Türkleri tarihin her döneminde kendilerini sahiplenen Azarbaycanlı kardeşlerine minnettarlardır.

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER