Cemaate katılmamak şu durumlarda mubah olur:
1. Hastalık. Ayakta duramayacak ve yürüyemeyecek derecede hasta olanlar ile, nezle, grip ve buna benzer tehlikeli ve bulaşıcı hastalık taşıyanlar cemaate katılmaması mübahtır.. Bu bakımdan, hem kendilerini hem başkalarını rahatsız edecek ve başkalarının sağlığını tehlikeye atacak durumda bulunan kişilerin mescide gelmeyip, namazlarını tek başlarına kılmaları daha uygundur. Nitekim Hz. Peygamber, aynı gerekçeyle “Soğan veya sarımsak yiyen kimse evinde otursun, bizden ve mescidimizden uzak dursun” (Buhârî, “Ezân”, 160; Müslim, “Mesâcid”, 73) diyerek soğan ve sarımsak gibi ağzı kokutan ve başkalarını rahatsız eden şeyler yiyen kimselerin mescide gelmelerini yasaklamıştır. Bu yasak sadece soğan ve sarımsakla sınırlı olmayıp, cemaate rahatsızlık verecek ve cemaatin hayatını tehlike altına alacak her şeyi içine almaktadır.
Cemaate katıldığı takdirde hasta olması veya mevcut hastalığının artması ihtimali bulunanlar da cemaate katılmayabilir.
Ayrıca ilgilenmek durumunda olduğu ve yanından ayrıldığı takdirde durumunun kötüleşebileceğinden endişe ettiği bir hastası bulunmak da bir mazerettir.
2. Korku. Mescide gittiği takdirde malına, canına veya namusuna bir zarar gelmesinden korkan kimse de cemaate gitmemelidir. Hz. Peygamber, korku ve hastalığı cemaate katılmamayı mâzur kılan sebepler arasında saymıştır.
3. Olumsuz hava şartları. İnsanı zora sokacak derecede yağmur, çamur, şiddetli soğuk, kar, ayaz, şiddetli sıcak, zifiri karanlık ve geceleyin şiddetli rüzgâr gibi hava şartları, vakit namazlarına olduğu gibi cuma namazına katılmamak için de bir mazerettir.
4. Abdestin sıkışık durumda olması. Böyle bir kimsenin cemaate katılması uygun değildir. Bu durum namazın huşû ve huzur içinde yapılmasına engel olduğu için bu durumda iken namaz kılmak da mekruhtur. İnsanı, kalp huzurundan ve huşudan alıkoyacak başka durumlar da aynı hükümdedir.
5. Yolculuk hazırlığı yapmakta olma, karnın aç olup arzu edilen bir yemeğin hazır olması gibi durumlarda da, gerekli iç huzurunun sağlanması ihtimali zayıfladığından cemaate gidilmeyebilir.
6. Herkese veya toplum için yeterli olacak sayıda kimseye farz olan ilmî araştırma, kitap yazma ve eğitim öğretimle meşguliyet de cemaate katılmamak için mazeret kabul edilmiştir. Fakat bilimsel çalışma yapan kişilerin, cemaati büsbütün terk etmemesi ve mümkün oldukça cemaate katılması uygun olur.
Ayrıca hazır bulunmalarını fırsat bilip, istifade etmeyi arzuladığı kimseler ile ilmî ve dinî görüş alışverişinde bulunmak da bir mazeret sayılır.
7. Bedenî ârızalar. Gözlerin görmemesi, kötürümlük, düşkün ihtiyarlık gibi haller de cemaate gitmemeyi mubah kılar.
8- Ömer Nasuhi Bimen’e göre; “İmâm bid’ad ehlinden olduğu için cemaati terk eden kimse ise, cezaya hak kazanmaz.” (Ö.Nasuhi Bilmen, Büyük İslâm İlmihali ; “İmâmlık ve Cemaat” bölümü, sayfa: 154)