Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Hasan ÖZPINAR
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

DÜNDEN BUGÜNE – Kocatepe Gazetesi

Hasan Özpunar 20 Ocak 2013 Pazar 02:00:00
  AFYONKARAHİSAR’DA SİNEMALAR – 1

Attila İlhan’ın çok sevdiğim bir şiiri vardır ,çocukluğundaki sinemaları anlattığı.
Karanlığa dağılan o çocuk ben miyim
beni mi kovalıyor tabancalı adamlar
ıssız sarayların güngörmez prensiyim
yalnızlığımı belki de aşk tamamlar
bilmek zor hangi filmin neresindeyim
ne yapsam içimde o eski sinemalar
diye başlayan devam eden mısralarda şair çocukluk günlerindeki sinemalara özlemini dile getirir.
Şehir merkezinde PTT önünden veya Yeşilyol’da Şemsettin Karahisari İlköğretim Okulu önünden ne zaman geçsem gözüm sıra sıra uzayıp giden sinemaların afişlerine takılır. Bol resimli afişler her sinema salonunda ayrı bir filmin oynadığını anlatır. Saymakta zorlandığım afişlerin çokluğu elbette ki şehrimizde salon sayısını da gösteririr.
Bizim gibi şehrin sinemadan mahrum olduğu zamanları bilenler için bugünler nereden nereye dedirtmek için bir sebep aslında.
Sinemanın hayatımıza girmesinden bu yana 100 yıldan fazla bir zaman geçmiş. Fransız Lumier kardeşlerin bu icadı Osmanlı coğrafyasına da 1900’lü yılların hemen başında İstanbul’da açılan sinemalar sayesinde girmiş ve sonrasında yayılmış.
Şehrin kültürel hayatında büyük yeri olan sinema ve sinemacılık bugüne kadar bir inceleme konusu olmamış. Peki Afyonkarahisar’da ilk sinema gösterimi nerede nasıl yapıldı ?
Çeşitli kaynaklarda bu konuda farklı bilgiler bulunmaktadır.
‘’ Afyon’da ilk sessiz sinema 1920’li yıllarda Akmescit Mahallesi’nde Hacı Hasanlar’ın evinde gösterilmiş sonraki yıllarda büyük depremde yıkılan Abdürrahim Camisi’nin yerine ( Sebze Hali karşısında ) yapılan Esnaf Kahvesinde, 1925’lerden sonra da Maarif Sinemasında gösterimler başlamıştır.’’ (1)
Afyonkarahisar’da ilk sinema gösterimleri hakkında ileri sürülen bir iddia bu olmakla birlikte bu konuda daha farklı bir görüşte Mustafa Oğuz tarafından kaleme alınmıştır.
‘’ Sinemanın ilk gelişi Afyon için bir hadise oldu. (Film) Şimdiki Alaca Hamam’ın yanında hazırlanan bir binada gösterildi. Film hangi enerji ile çalıştırıldı hatırlayamıyorum. Herhalde küçük bir motor bu işi görmüş olmalıdır. Biz çocukların ilk görüşte film karşısında hayretten ağzımız açık kaldı. Aslını bilmediğimiz için bu hayret bize düşen ilk nasipti.’’ (2 )
Bu bilgilerin yanı sıra Afyonkarahisar basın tarihini incelerken gözümüze çarpan bir bilgiyi de aktarmadan geçmeyelim.
İlimizde çıkarılan ilk gazete 1912’de Balkan Savaşı’nı izleyen günlerde gezgin bir sinemacı tarafından yayınlanan ve sadece önyüzünde bir makale ve sinema ilanı olan ‘’ Manzara ‘’ gazetesidir. O yıllarda bir zorunluluk olan sinemaların el ilanlarına pul yapıştırma zorunluluğu sebebiyle böyle bir yol izleyen gazete 2 sayı çıkmıştır.(3)
Afyonkarahisar basınının öncüsü diyebileceğimiz kişilerden rahmetli Mahir Erkmen’de hatırladığı ilk film gösterimi ile ilgili bir başka yazısında şunları aktarır;
‘’ Bedestenin yerinde eskiden Paşanın kahve vardı. Oraya gezici sinemalar gelir, küçük elektrik motoruyla sessiz filmler gösterilirdi.’’(4)
Şehrimizde ilk film gösterimi hakkında ileri sürülen fikirler bu şe-kilde. Bu bilgilerden hareketle Afyonkarahisar’da ilk film gösteriminin yaklaşık 100 yıl önce gerçekleştirildiğini söyleyebiliriz.
Afyonkarahisar’da çeşitli dönemlerde birçok sinema açılmış, kapanmıştır. Bu yazımızda toplum hafızasında yer etmiş belli başlı sinema salonlarına yer vereceğiz. Elbette ki ilimizin sinema tarihine göz atarken işe ilk sinema salonundan başlayacağız.

MAARİF SİNEMASI

Kahvehane köşelerinde başlayan film gösterimlerinin ardından şehrimizde düzenli olarak çalışmaya başlayan ilk sinema salonu günümüzde Üniversiteye bağlı Atatürk Kültür Merkezi olarak kullanılan Ordu Bulvarı’nda ki binadır. İttihat ve Terakki Kulübü olarak 1. Dünya Savaşı yıllarında yapılmaya başlanan binanın inşaatı savaş sebebiyle durmuşsa da daha sonra tek katlı olarak yapılan bu bina Yunan işgali sırasında yakılmış, Cumhuriyetin ilk yıllarında bir kat ilave edilerek tamir edilmiş ve önce Askeri Mahfil (gazino) sonra Maarif Oteli ve Sineması olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Maarif Sineması 1930’lu yılların sonlarına kadar film gösterimlerine devam etmiş. Bir ara Vali Konağı yapılması gündeme gelmiş daha sonra Dumlupınar Mektebi’ne tahsis edilmesiyle birlikte sinema olarak kullanılmaktan çıkmıştır.
Maarif Sineması’nın müsteciri “Afyon’un Dayısı” lakabı ile tanınan Haydar Sarıalioğlu’dur. Kendisi uzun yıllar Afyonkarahisar’da bulunan gazino, otel, sinema gibi yerlerin işletmeciliğini yapmış, şehre kumpanyalar getirtmiş hatta bir zamanların ünlü ses sanatçısı Hamiyet Yüceses’i ilk defa o sahneye çıkarmıştır. Evlilik cüzdanında meslek hanesinde ‘’ Sinemacı ‘’ yazmaktadır. ( Kızı Güler Yaltırık ile 20/10/2011 tarihinde yapılan söyleşi)
1936 yılında Vali Konağı olarak düzenlenmesi gündeme gelse de bu fikir gerçekleşmez ve Dumlupınar İlkokulu olarak bir süre kullanılır. Dumlupınar İlkokulu’nun yeni binada faaliyete geçmesi üzerine bina tekrar gazino, sinema olarak kullanılmaya başlanır.1950 -1960 yılları arasında Demokrat Parti lokali olarak kullanılan binada 1960 sonrası da bir müddet Afyon Lisesi ek binası olarak faaliyet gösterir.1965 senesinde bir süre yeni açılan Ticaret Lisesi’ne ev sahipliği yapan bina daha sonra tekrar Afyon Lisesi’ne devredilir. 1974 yılında Eskişehir Anadolu Üniversitesi’ne bağlı olarak açılan Maliye Muhabesebe Yüksek Okulu’na ev sahipliği yapan bina 1992 yılından itibaren Afyon Kocatepe Üniversitesi tarafından kullanılmaya başlanır. 2000’li yılların başlarında yapılan tadilatlar Atatürk Kültür Merkezi olarak isimlendirilen binada film gösterimine de uygun iki salon bulunmaktadır.
DEVAM EDECEK…

DİPNOTLAR
1- Tarih İçinde Afyon 1982 –Afyon’da Kültür Kurumlarının Tarihçesi s.74 Yayına Hazırlayan Sadettin Koşar
2- ‘’Afyon’un Dünkü ve Bugünkü Hali ‘’ ,Mustafa Oğuz ,Gençliğin Sesi Gazetesi 15 Mart 1963
3-‘’ Meşrutiyet Gazeteleri’’-Mahir Erkmen, Kocatepe Gazetesi 22 Kasım 1975
4- ‘’ Bir Zamanların Çarşısı’’ Mahir Erkmen, Kocatepe Gazetesi 4 Ocak 1972

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER