ELİNİZ ALTINDAKİLERE ��YİLİK EDİN

Allah Teâlâ’nın: “Elinizin altında bulunanlara iyilik edin.” buyruğu; kölelere iyiliği tavsiye etmektedir. Çünkü köle çaresiz ve zayıf olandır. İnsanların ellerinde esîrdir. Rasûlullah (s.) ölümünden önceki hastalığında ümmetine vasiyette bulunup şöyle buyurmuşlardı: Namaza ve ellerinizin altında bulunanlara (kölelere) dikkat edin. Bunu çok tekrarlamışlardı.
İmâm Ahmed der ki: Bize İbrahim İbn Ebu’l-Abbas’ın… Mikdâm İbn Ma’dîkerib’den naklettiğine göre; Rasûlullah (s.a.) şöyle buyurmuşlardır: Kendi nefsine yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Çocuğuna yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Karına yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Hizmetçine yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Hadîsi Neseî, Bakiyye’den rivayet etmiştir ve isnadı sahihtir.
Abdullah ibn Amr’dan rivayet edildiğine göre; o, kâhyasına şöyle demişti: Kölelere yiyeceklerini verdin mi? O, hayır deyince de: Git ve onlara yiyeceklerini ver. Çünkü Allah Rasûlü (s.) şöyle buyurmuştur: Kişiye günâh olarak; sahib olduklarına (kölelerine, bu zamanda ise çalışanlarımıza) yiyeceklerini vermemek yeter. Hadîsi Müslim rivayet etmiştir.
Ebu Hüreyre’den rivayete göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurmuşlardır: Kölenin yiyecek ve giyeceği (efendisinin üzerinde) bir hakkıdır. Ona ancak gücünün yetebileceği iş yüklenir. Bu hadîsi de Müslim rivayet etmiştir. Yine Ebu Hüreyre’den rivayete göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurmuşlardır: Sizden birinin hizmetçisi yemeğini getirdiğinde, şayet birlikte oturtmuyorsa, bir veya iki lokma, bir veya iki yiyecek ona versin. Zîrâ o, kendisinin rahat ettirilmesini ve tedavisini üstlenmiştir. Hadîsi Buhârî ve Müslim tahrîc etmişlerdir. Lafız, Buhârî’nindir. Müslim’in lafzı ise şöyledir: Kendisiyle birlikte oturtsun ve o da yesin. Şayet yemek az ise eline bir veya iki yiyecek koysun.
Ebu Zerr’den rivayet edildiğine göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurmuşlardır: Onlar, kardeşleriniz, köle ve câriyelerinizdir. Allah onları sizin elleriniz altında, kılmıştır. Kimin kardeşi elinin altındaysa; ona yediğinden yedirsin, giydiğinden giydirsin ve güç yetiremeyecekleri işi onlara yüklemesin. Şayet onlara böyle bir iş yüklerseniz onlara yardım ediniz. Hadîsi Buhârî ve Müslim tahrîc etmiştir.
Allah Teâlâ: “Allah kendini beğenip, böbürlenenleri elbette sevmez” buyuruyor. Yani kendi kendini beğenen, kibirlenen, büyüklenen, insanlara karşı övünen, kendini insanlardan daha hayırlı gören kişileri Allah elbette sevmez. O kendince büyük, ama Allah katında hakir ve küçüktür. İnsanlar katında da sevilmeyen kişidir.
Mücâhid “Allah kendisini beğenenleri sevmez.” âyetinde kibirlenenlerin; “Böbürlenenleri sevmez.” kısmında da verdiklerini sayan kişilerin kastedildiğini söyler. Bu kişi, Allah’a şükretmez ve Allah’ın kendisine vermiş olduğu nimetlerle insanlara karşı böbürlenir. Bu nimetlerden dolayı Allah’a çok az şükreder, demiştir.
İbn Cerîr der ki: Bize Hüseyn’in… Abdullah İbn Vâkıd Ebu Reca el-Hervî’den naklettiğine göre; o, kölelerine kötü davrananları, aynı zamanda kendini beğenip böbürlenir bulursun, demiştir. Ve “Elinizin altında bulunanlara, iyilik edin.” âyetini okudu. Sonra, her bir âsîyi; aynı zamanda zâlim ve şaki bulursun, dedi ve : “Bir de anneme iyi davranmamı öğütledi ve beni bedbaht bir zorba kılmadı.” (Meryem, 32) âyetini okudu.