Nöbetçi Eczaneler
İmam Gazali, Imam-ı Gazzali olarak da bilinen Gazali, 1058-1111 yılları arasında yaşamış İranlı bir İslam alimi, tasavvufa ehli olan yani mutasavvıfı ve müderrisidir. Müderris günümüzde profesörlüğe denk bir ifade olarak görülebilir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu döneminin ünlü İslam bilgini olarak gösterilir. Peki detaylara göz atıldığında Gazali kimdir?
Gazali kimdir, gençliği, yükselmesi ve hayatı
Gazali kimdir sorusuna ilk önce hayatı ile bakmakta yarar var. İran’ın Horasan bölgesinde bulunan Tus şehrinde dünyaya gelmiş. Büyük bir tasavvuf merkezi olan Tus’ta Ahmed bin Muhammed er-Razikani ve Ebu Nasr el-İsmaili’den eğitim almış, Nişabur Nizamiye Medresesi’nde eğitim görmüş. 1085’de Büyük Selçuklu Devleti’nin veziri Nizâmülmülk’ün huzurundaki toplantıda kendini gösterir ve tayinle Bağdat’ta Nizamiye Medresesi’nin baş müderrisi olur.
Ün ve saygınlık kazanır, tasavvufa yönelir, Şam’a ve 2 yıl sonra da Hacca gider. Ömrünün sonuna kadar eğitim vermeye, sufi yaşamı sürdürmeye devam eder. Gazali kimdir sorusuna bir başka yanıt sufi yaşam olabilir.
Öğrenme merakı ile ünlendi
Öğrenme merakı ile öne çıktı. Ona göre insanlar eğer hakikati bulmak için çabalıyorsa felsefeciler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîler olmak üzere dört gruba ayrılırdı. Hepsinin görüşleri hakkında kitaplar yazdı. Felsefe öğrenerek ve yöntemlerini izleyerek felsefecilerle tartıştı; Aristoteles, İbn-i Sina ve Farabi’ye yöneldi ve reddiyeler yazdı. Genel olarak felsefeye karşı olumsuz tutum sergiledi ve mantığın birçok kısmını İslam din bilimlerine eklemlendirmede katkıları oldu. İslam inanç felsefesi, mantık ve münazara ilkelerini ön planda tuttu. Sûfizm ve Şeriat alanında rol üstlendi. Özellikle tasavvufun uzun süre var olmasında önemli rol üstlendiği kaydedilir.
Görüşleri ile Orta Çağ’ı etkiledi
Görüşleri ile Orta Çağ’daki tüm filozofları etkiledi. Çalışmaları Hristiyan filozoflar nezdinde detaylıca incelendi. Eserleri David Hume, Dante, Aziz Thomas Aquinas ve Yahudi teolog Moses Ben Maimon dahil birçok önemli dönem ismini etkiledi. Tarih boyunca İbn Rüşd, Ayn el-Kuzat Hemedani, Nevevi, René Descartes, Suyuti, Tan Malaka, Thomas Aquinas, David Hume, Seyfeddin el-Amidi, Esad Mayhani, Ali el-Kari ve Muhammed İbn Yahya el-Cenzi gibi birçok isme ilham olmuştur.
70’den fazla kitap yazdı
Yaşamında bilim, mantık ve tasavvuf dahil çok sayıda konuda 70’den fazla kitap yazan Gazali, farklı sentezler ortaya koymuştur. Gazali kimdir sorusuna verilecek en önemli yanıtlardan biri de bu olabilir. Tasavvufun resmi tanımını yapmış, yazıları Batıniler olarak bilinen ve bir eserinde ‘kafir’ ilan ettiği İsmaili mezhebinin etkisini artırdığı bir dönemde Sünni İslam’ın konumuna güç katmıştır.
Kitap sayısının çok daha fazla olduğu görüşü de kabul görür. 500’e yakın kitap yazdığına dair olasılıklar vardır. Günümüze kadar ulaşan kitap sayısı bunların 5’te 1’inden azdır maalesef.
Katkılarından bir diğeri de İslam eğitimine dair bir tür reform çağrısı içeren görüşleridir ve 12-19 yüzyıl arasında yoğun etkisi olmuştur. Ayrıca kendisini bir filozoftan öte mistik öğe olarak kabul etse de sadece felsefe ve mantık değil, matematik ve astronominin gelişiminde de rol üstlenmiştir.