Nöbetçi Eczaneler
Krippel Kimdir?
Heinrich Krippel, 27/09/1883 tarihinde Viyana’da doğmuştur. 1904-1909 yılları arasında Viyana Güzel Sanatlar Akademisinde eğitim görür. Akademide Hans Bitterlich ve Edmund Hellmer’den dersler alır. Eğitimini tamamladıktan sonra İtalya ve Yunanistan’a heykelcilik yönünden araştırma ve inceleme gezileri yapar.
1925 yılında uluslararası bir yarışmada başarılı olarak Ankara ve İstanbul’daki Mustafa Kemal Atatürk anıtlarının yapılması için seçilir. 1938 yılına kadar Türkiye’de kalarak portreler ve anıtlar yapar. Eserlerinin formları 19. yüzyıl anıtlarının çizgilerini taşır.1
Cumhuriyet’in ilanından sonra, Milli Mücadele günlerini ve Atatürk’ü en iyi şekilde anlatan abidelerin şehir meydanlarına dikilmesine karar verilir. Böylece yurdun önde gelen şehir meydanlarına anıtlar inşa edilmeye başlanılır.
Yurtta henüz heykelcilik alanında tam bir gelişme sağlanamadığından bu iş için başarılı Avrupalı heykeltıraşlar görevlendirilir. Bunların başında yaptığı anıt taslaklarıyla dikkat çeken Heinrich Krippel gelmektedir. Diğer heykeltıraşlar Pietro Canonica, Josef Thorak ve Anton Hanak’tır.
Krippel’in yurdumuzdaki başlıca eserleri
Sarayburnu Atatürk Heykeli (3 Ekim 1926)
Konya Atatürk Heykeli (29 Ekim 1926)
Ankara Ulus Zafer Anıtı (24 Kasım 1927)
Samsun Onur Anıtı (15 Ocak 1932)
Afyonkarahisar Zafer Anıtı (24 Mart 1936)
Ankara/Sümerbank Atatürk Anıtı (1938)
Krippel’in yaptığı anıtların her birisinin bir anısı ve hikâyesi vardır. Heinrich Krippel’in taslaklarını hazırladığı anıtların ve heykellerin yapım sürecine ilişkin çalışmalar, sadece ülkemizdeki değil, Avrupa’da yayınlanan çeşitli gazetelerin de ilgisini çekmiş ve sayfalarında bu konulara ilişkin haberlere ve resimlere sıklıkla yer vermişlerdir.
Örneğin, İstanbul Sarayburnu’ndaki heykel Türkiye’de Atatürk’ün ilk heykelidir; İstanbul şehri adına Avusturyalı heykeltıraş Krippel’e yaptırılmıştır.2 Heykel ile ilgili olarak Die Stunde gazetesi “Viyanalı heykeltıraş Heinrich Krippel’in bir eseri, İstanbul Sarayburnu’nda yakında açılacak”3 bilgisini okuyucularına aktarıyordu.
Ancak Krippel’in, Türkiye’nin ilk gerçek boyuttaki heykeli olan Sarayburnu anıtı, Atatürk’ü yeterince kararlı ve kahraman göstermediği gerekçesiyle eleştirildi.4
Bu eleştirilerle ilgili Avusturya basınında çıkan haberde: Sarayburnu’na konulacak anıtın yapım işini Krippel’e veren İstanbul Belediyesinin Türk ulusal kahramanı olan Gazinin, heykelinin istedikleri gibi bir heykel olmadığı gerekçesini ileri sürerek heykeli bu haliyle almayı reddettiğini yazıyordu. Ancak Krippel’e yapılan eleştirilere karşı desteğin ise Ankara’dan geldiği ve anıtın denizden de görülebileceği boğaz girişindeki Sarayburnu’ndaki yerine konulacağı bilgisi veriliyordu.5
Sarayburnu’na konulacak ilk heykelle ilgili eleştirilere cevap vermek üzere, Heinrich Krippel, Cumhuriyet Gazetesi ile 7 Aralık 1927 tarihinde bir görüşme yapar. Bu görüşmede: Paris’te yayınlanan L’Illustration gazetesinde de benzeri eleştiriler yapıldı. Bu eleştirilere karşın, Gazi’ye arzu edilen kahramanca duruşu verebildiğime hala inanıyorum. Öte yandan, Viyana’da yayınlanan eleştirilere göre bu heykel, sanatın modern bir yorumunu oluşturmaktadır.” Diyordu.6
Heykeltıraş Krippel’in çalışmalarıyla ilgili olarak 1927 senesinde Der Tag gazetesinde yayınlanan haberde ise; Viyanalı Heykeltıraş Heinrich Krippel’in İstanbul, Konya ve Ankara’da yaptığı anıtlarla kısa sürede dikkat çekerek Türk makamları tarafından tanınır ve bilinir hale geldiğini yazıyordu.7
Krippel yalnızca yurdumuzda değil, aynı zamanda ülkesi Avusturya’da da anıtlar ve heykeller yapmaktaydı. Başkent Viyana’da yaptırılmasına karar verilen “Neustadt Savaş Kahramanları Anıtı” için hazırlanan akademik projeler arasından heykeltıraş Heinrich Krippel’in tasarımı tercih edilmişti. Krippel’in tercih edilmesinde İstanbul ve Ankara’da Mustafa Kemal Paşa heykellerini şehirlerin meydanlarına dikerek kendisinin sanatçı kişiliğini göstermesi, bu işinde teminatı olduğu ve Savaş kahramanları anıtının tamamlanması için 1931 yılının Eylül ayının hedeflendiği yine Reichspost Gazetesinin haberinde veriliyordu.8
Bu arada Krippel, Ankara’daki zafer anıtının tamamlanarak açılmasından sonra Samsun Valiliğinden, Gazi Mustafa Kemal Paşanın Milli Mücadele Hareketini 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’dan başlatmasının anısına, şehirde bir abide yapması konusunda teklif alır. Teklifi kabul eden Krippel, 1928 yılında anıtın tasarımlarını hazırlamaya başlamış ve 1931 yılı başında modelini tamamlamıştır. Vereinigte Metallwerke AG ise heykelin döküm işlerini 1931 yılı Mart ve Ağustos ayları arasında yapmıştır. Heykelin yapım sürecinde Türkiye’nin Avusturya Büyükelçiliği yetkilileri çalışmaları yakından görmek için heykelin döküm işlerinin yapıldığı fabrikaya ziyarette bulunmuşlardır.9
Gazi Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkarak Milli Mücadele’yi başlatması anısına yaptırılan anıtla ilgili olarak Fransız gazetesi Le Matin “Mustafa Kemal Paşa’nın Dev Heykeli” başlığını atarak, Mustafa Kemal Paşa’nın heykelinin 1919 yılında ayakbastığı Samsun’da yakında açılacağını, heykelin Avusturyalı Heykeltıraş Heinrich Krippel’e Viyana’da yaptırıldığını yazıyordu.10
Heykeltıraşın eserlerinden biri olan ve Afyonkarahisar’da inşa edilen Büyük Utku Anıtıyla ilgili olarak, 1 Kasım 1935 tarihinde yayınlanan Freie Stimmen Gazetesinde; Avusturyalı Heinrich Krippel tarafından inşa edilen kurtuluş anıtının Afyon’da açılışının yapıldığını yazıyordu.11 Anıtın resmi açılışı ise 24 Mart 1936 tarihinde büyük bir törenle yapılmıştır.
Krippel Bütün Çalışmalarını
Viyana’daki Stüdyosunda Yapıyordu
Heinrich Krippel bütün heykel ve anıtların çalışmalarını Viyana Auhofstraße’deki stüdyosunda yapıyordu. Taslak çalışmaları biten eserlerin döküm işleri ise Wiener Metallwerke tarafından yapılmaktaydı. Krippel Auhofstraße 127 numarada bulunan 566 m2’lik bir arsayı 1913 yılında satın alarak kendisi için burada içinde stüdyosu da bulunan bir ev inşa ettirmişti.12
Heinrich Krippel’in Avusturya’da 1931 yılına kadar yapımını tamamladığı başlıca eserleri:
•Wiener Neustadt savaş kahramanları anıtı
• Siebenhirten’deki Lebner aile mezarlığı
• Zentralfriedhof’taki Taussig aile mezarlığı
•Baumgartner, Hietzinger, Ober St. Veiter Friedhof’taki anıt mezarlar
• Hinterbrühl “Bather” daki çeşme
• Fichtegasse’daki eski Girozentrale için çeşme figürü
• 16 adet büst ve diğer çeşitli küçük heykeller.
Krippel II. Dünya Savaşı Boyunca Viyana Askeri Müzesinde Görev Yaptı
Krippel kendisine değer verilen bir heykeltıraştı. II. Dünya Savaşı devam ederken, Viyana Belediyesi Kültür Dairesi 60. doğum gününde heykeltıraş Heinrich Krippel’e sıcak ve samimi duygular içeren bir tebrik mektubu göndererek doğum gününü kutlamış13 ve böylece kendisine verdikleri önemi ve değeri bir kez daha göstermişlerdi. Savaş boyunca Viyana Askeri Müzesinde çalışmalarına devam eden Krippel;14 5 Nisan 1945’te geçirdiği rahatsızlık sonucu öldü. Viyana Yukarı St. Veit mezarlığına gömüldü. Krippel, zamanının en başarılı heykeltıraşlarından biriydi. Hayatı boyunca kendi inandığı yolda yürüdü. Çalışmaları herhangi bir okula, herhangi bir stile ya da akıma bağlı değildi. Kendi sanatsal iradesi eserlerinde açıkça görülebiliyordu.15
Krippel birçok şehrimizin meydanlarını süsleyen kendine has çizgileriyle inşasını gerçekleştirdiği anıt ve abideleriyle şehirlerimize mührünü vurmuştur. Hatırası eserlerinin olduğu her yerde yaşamaktadır.
Dip Notlar:
1 Heinrich Krippel maddesi,
Österreichisches Biographisches Lexikon,ÖBL 1815-1950, Cilt 4 (Lfg. 18, 1968), s. 275
https://www.biographien.ac.at/oebl/oebl_K/Krippel_Heinrich_1883_1945.xml
2 R.Ekrem Koçu ve Mehmet Ali Akbay, İstanbul Ansiklopedisi, Yıl:1960, Cilt:3, sayfa 1252
3Die Stunde Gazetesi, 06 Mayıs 1926, sayfa:12
4Erken Cumhuriyette Siyaset, Propaganda, Sanat Ve Ulusun İnşası, Faik Gür, Çev: Akın Evren, Sosyoloji Dergisi, 2014-2015; (31-32): 135-173) sayfa 149
5 Der Tag Gazetesi, 27 Nisan 1926, sayfa:2
6Erken Cumhuriyette Siyaset, Propaganda, Sanat Ve Ulusun İnşası, Faik Gür, Çev: Akın Evren, Sosyoloji Dergisi, 2014-2015; (31-32): 135-173) Sayfa 149-150
7 Der Tag Gazetesi, 14 Ocak 1927, sayfa:2
8 Reichspost Gazetesi, 25 Mart 1930, sayfa:4
9 Wiener Bilder Gazetesi, 11 Ekim 1931, sayfa:9
10 Le Matin Gazetesi, 18 Ekim 1931, sayfa:1
11Freie Stimmen Gazetesi, 1 Kasım 1935, sayfa:6
12 https://www.1133.at/document/view/id/883 erişim 24.01.2019
13 Kleine Volks-Zeitung gazetesi, 29 Eylül 1943, sayfa:6
14 Das Kleine Blatt Gazetesi, 11 Haziran 1944, sayfa:4
15 https://www.1133.at/document/view/id/883 erişim 24.01.2019
