KOOPERATİFÇİLİK HAFTASI KUTLU OLSUN

30 Haziran-05 Temmuz tarihleri, Türk Kooperatifçilik Haftasıdır. Önceleri coşku ile kutlanan kooperatifçilik, ne yazık ki unutulmuş gibidir!…Oysa kooperatifçilik, güç birliğidir, gönül birliğidir, birlik ve beraberliktir. Benim hemşehrilerim, kooperatifçilik konusunda duyarlıdır ve başarılıdır. Türkiye’nin en büyük kooperatif oluşumlarının içerisinde ve hatta zaman zaman başında yer alırlar. Örneğin Tarım Kredi Kooperatiflerinin, kısaca PANKOBİRLİK olarak tanımlanan, Pancar Ekicileri Kooperatifleri Birliğinin bugünkü başarılı düzeye gelmelerinde birçok hemşehrim görev yapmıştır.
Cumhuriyeti’mizin kuruluşundan hemen sonra, Ankara’daki mesken kooperatiflerinin başarılı çalışmalarına, en büyük Afyonkarahisarlı olan Ali Çetinkaya’nın önemli katkılarının olduğunu, Türk Kooperatifçilik Tarihinin büyük şahsiyetlerinden Nusret Namık Uzgören’in ağzından duymuştum…
Atatürk’ün bizzat kurduğu Silifke Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi’nin kuruluş tarihi 30 Haziran 1936’dır. Bu nedenle Türk Kooperatifçilik Haftası 30 Haziranda başlar, Uluslararası Kooperatifçilik Günü olan 05 Temmuzda biter…
Atatürk’teki kooperatifçilik düşüncesi, Cumhuriyetin ilânından, hatta Ulusal Kurtuluş Savaşı’ndan çok önce gelişmiştir. O daha Sofya’da Askeri Ataşer olarak görev yaptığı yıllarda Bulgaristan ve öteki Balkan ülkelerindeki tarımsal kooperatifçilik alanındaki başarıları görmüş ve zamanı gelince de bu hususta ilk adımı atmıştır.
Ülkemizde ilk olarak 1914 yılında Aydın’da “İncir Müstahsilleri Ortaklığı” adıyla bir kooperatif kurulmuştur. Bu kuruluştan esinlenerek 1935 yılında 2834 Sayılı Kanunla “Tarım Satış Kooperatifleri ve Birliği” kurulmuş, bunu aynı yıl çıkarılan 2836 Sayılı kanunla “Tarım Kredi Kooperatifleri”nin kuruluşu izlemiştir.
O günlerde Atatürk, Mersin’in Silifke ilçesinde merkezi Tekir Çiftliği olmak üzere, Arkarası, Persenti, Avşar, Karadedeli Tekir, Tekirkoyuncu, Türkmenli Türkmenuşağı, Tozara köylerini de içeren araziyi satın almış ve bu alanda ilk Tarım Kredi Kooperatifi’ni kurmuştur. Bununla ilgili yasal işlemlerin başlatıldığı dilekçenin altındaki imza “Tekir Çiftliği Sahibi K.Atatürk” tür.
Gerekli işlemler tamamlanmış, “Silifke Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi”nin kuruluşu resmen tescil edilmiş, Atatürk de bu kooperatifin 1 No. lu ortağı olmuştur.
Kuruluş işlemi bitince, zamanın İktisat Vekili Celâl Bayar, Atatürk’e şu telgrafı çekmiştir:
“…Kurtarıcı dehâlarının nuru altında yürüdüğümüz yolda yüksek irşadlarının yeni bir ilhamı olan Tarım Kredi Kooperatifleri Kanunu’na göre ilk olarak Tekir Çiftliği’nde kurulmuş kooperatife l sayılı kurucu üye şerefini bağışlaması, Büyük Kurtarıcının yurt ve ulusa yeni bir işaretidir. Asırların ışığı kalacak olan bu büyük işaretin manasını, Bakanlık ve kooperatifler adına hayranlıkla ve saygı ile selamlamaya koşar, şükranlarımı ve bağlılık duygularımı bu vesile ile tekrarlarım. Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi’nin kuruluş formalitesi bugün bitmiştir. Saygı ile ellerinizden öperim. Celâl Bayar.”
Atatürk bu telgrafı alır almaz, Celâl Bayar’a şu telgrafı göndermiştir:
“…Tarım Kredi Kooperatifleri’nin ilki Tekir Kooperatifi muamelelerinin bittiğini sevinerek öğrendim. Bu kooperatifte 1 sayılı üye olarak bulunmamı muhabbetle yadetmenize teşekkür ederim. Tarım Kredi Kooperatifleri’nin bütün yurdu kaplamasını başarı ve gayretinizden bekliyoruz. Gözlerinizden öperim. Kemal Atatürk”
Türk Kooperatifçilik Hareketini yönlendirmeyi amaçlayan, 1931 yılında Ord.Prof.Dr.Muammer Raşit Sevig, Prof.Dr.Hasan Tahsin Aynî, Prof.Dr.Münir Serin, Prof.Dr.Mithat Metya, Prof.Dr.İbrahim Fazıl Pelin, Prof.Dr.Zühtü İnhan, Prof.Muhlis Ete ve Yunus Nadi Abalıoğlu tarafından Türk Kooperatifçilik Kurumu adıyla kurulan Türk Kooperatifçilik Kurumu, ilk Tarım Kredi Kooperatifinin kuruluş tarihi olan 30 Haziran’da başlayıp, Uluslararası Kooperatifler Günü olan 05 Temmuz’da biten Türk Kooperatifçilik Haftalarını düzenlemiş ve bu hafta kutlamaları yıllarca sürdürülmüştür.
Türk Kooperatifçilik Kurumu, sayısız konferanslar, paneller, ulusal ve uluslararası kongreler düzenlemiş ve çok sayıda kitap yayımlamak suretiyle, kooperatifçilik hareketine katkıda bulunmuştur.
Bu Kurum, merhum Yönetim Kurulu üyeleri üyeleri (hemşehrimiz) Osman Attila ve Prof.Dr.Süleyman Kara’nın çabalarıyla, Tekir Çiftliği Tarım Kredi Kooperatifi’nin adının başına Atatürk sözcüğünü de eklettirmeyi başarmıştır. Ama sonraki yıllarda, bir gün Atatürk’ün ismi, kooperatifin adından çıkarılmıştır. Yine aynı Kurum, hazırlamış olduğu Kooperatifler Kanunu teklifini, o tarihte Afyonkarahisar Milletvekili olarak TBMM’nde olan Osman Attilâ eliyle, Meclise sunmuş ve bu taslak, 1163 Sayı ile kanunlaşmıştır.
Bugün Türkiye’nin her yerinde, Tarım Kredi Kooperatifi vardır ve bu kooperatifler Türk ekonomisine büyük destekte bulunmaktadır. İki yıl önce açılan satış mağazalarında, doğrudan üreticinin elinden alınan gıda maddelerinin satışı yapılmaktadır. Ancak, aracının aradan çıkarılmış olmasına rağmen, satılan malların fiyatları, benzeri başka malların fiyatlarından daha ucuz değildir. Umuyor ve temenni ediyorum ki; açılan satış mağazaları, kooperatif sözcüğünün anlamına göre fiyat belirlerler.
Türk Kooperatifçilik Kurumu eski yönetim kurulu üyesi ve Türk Kooperatif Eğitim Vakfı kurucusu ve bir kooperatifçi olarak, tüm kooperatifçilerin, Kooperatifçilik Haftasını Kutluyorum.