BESMELE’DEN ÇIKAN HÜKÜMLER

Kur’ân yazarken besmeleyi “Tevbe” (Berae) sûresi hariç diğer sûrelerin başlarında yazmak farzdır. Bu surenin başına Besmele yazılmayışının iki sebebi vardır. Bunların birincisi arada uzun süre nazil olma fasılasının uzaması, ikincisi Tövbe suresinin harp meseleleri hakkında nazil olması itibarıyla Enfal suresinin devamı gibi olmasıdır. Hayvan keserken veya ava silahla ateş ederken besmele çekmek de farzdır. Fakat rahman ve rahim kelimelerini söylemeden, Bismillahi Allahü ekber deriz. Kasıtlı olarak besmele terk edilirse o hayvanın eti yenmez.. Çünkü Cenâbı Hakk yüce kitabımızda “(Kesilirken) üzerine Allah’ın adı anılmayan hayvanlardan yemeyin” (En’âm, 6/121) buyurmuştur. Fakat besmele unutulursa bir sakıncası yoktur. “
Peygamber Efendimizin bildirdiğine göre; “Bismillâhirrahmânirrahîm” ile başlamayan her iş noksandır; yarar ve bereketi azdır.” (Ebû Davud, Nesâi, İbni Mâce)
“Bu hadisi şerife dayanarak demişlerdir ki, haram olduğu kesinlik kazanan bir şeye (zina etmek, içki içmek, kumar oynamak, milli piyango bileti alırken gibi) başlarken Bismillah diyen kimse kâfir olur.” (Sırlar Hazinesi, Celal Yıldırım, s.313)
Namaz dışında Kur’ân okumaya başlarken sûre başlarında bismillahirrahmanirrahim demek, âlimlerin çoğuna göre sünnettir. Bu cümleden olarak Atâ gibi bazı imamlara göre vacibdir. Yalnız “Tevbe” sûresinde besmele okunmaz. Âsım kırâetinde besmele okumak mendubdur.(Dinin yasak etmediği ve yapılmasını emretmediği halde yapılması sevap amele mendup (müstehab) denir.) Kur’ân okumaya başlamak, sûre başından değil de ortasından veya sonundan ise “Eûzü-besmele” okumak mendubdur. Yukarıda açıklandığı üzere namazda biz Hanefilere göre Fâtiha’dan önce gizlice “Eûzü-besmele” okumak sünnet, Şâfiîlere göre gizli veya sesli besmele çekmek farz; Mâlikîlere göre okunmaması mendubdur. İki sûre arasında ise bize göre de menduptur.
Türkçe mealini vermeden önce şunu belirtelim ki; Arapça dâhil, İngilizce, Fransızca vb. dillerden bir başka dile yapılan tercümelerde yüzde yüz ifade edilen anlamı aktarmak, tam ve kusursuz bir tercüme yapmak mümkün değildir. Bunun için tercüme yerine meal (mana, kavram, malumat verme, ) demek daha doğru olur. Besmelenin mealini şu şekilde yapabiliriz:
1- Çok merhamet edici Rahmân olan Allah’ın adı ile (lâm mânâsına olan tamlama)
2- Rahmân, Rahim olan Allah’ın adı ile (lâm mânâsına olan tamlama)
3- Rahmân-ı Rahîm olan Allah adı ile (yahut adı ile açıklama tamlaması)
4- Rahmân Rahim olan Allah adına.
Fakat ilk bakışta bu dört şeklin her birindeki “olan” sıfat bağlacı, yanlış bir anlamaya yol açıyor. Çünkü “olmak” fiili dilimizde hem var olma, hem de durumun değişmesi mânâlarında ortak olarak kullanıldığından dolayı; önceden değil imiş de sonradan Rahmân-ı Rahim olmuş, sonradan meydana gelmiş gibi bir mânâyı ifade edebilir. Olan yerine bulunan kelimesini de bağlaç olarak kullanmak iyi olmuyor. Bundan dolayı bu bağlacın düşürülmesi ile;
5- “Rahmân, Rahim, Allah’ın adı ile” veya “Rahmân, Rahim, Allah adıyla” şeklinde tercüme yapmak en uygunu olur.
Şimdi sıra ile besmelede geçen Allah, Rahman ve Rahim kelimeleri üzerinde duralım.