Mekâtib-i Gayr-i Müslime
(s. 438-439) kaza Mektebin Mektebin Namına Mektebin Aded-i Aded-i Mektebin Ruhsat-
Liva ismi mensub ruhsat derecesi talebe talebe tarih-i nâme tarihi
olduğu verilmiş Zükur İnas küşâdı
cemaat olan müdîr-i
mesûl
Karahisar Karahisar Ermeni Mektebi Ermeni – Rüşdî 180 – 1009 Ruhsatsız
Karahisar Karahisar Ermeni Mektebi Ermeni – Rüşdî 13 – 1300 Ruhsatsız
Karahisar Karahisar Ermeni Mektebi Ermeni – Rüşdî – 63 1310 Ruhsatsız
Matbaalar-Gazeteler
[Belirtilen yılda Afyonkarahisar’da matbaa bulunmamakta ve gazete de çıkmamaktadadır. Y. İLGAR].
(s. 442-443) Kütüphaneler
Liva Kaza Kütüphanelerin ismi Mahalli Bânisi Aded-i kütüb Tarihi tesisi
Karahisar Karahisar Gedik Ahmet Paşa İmaret Mahallesi’nde Gedik Ahmet Paşa 953 Meçhul
Karahisar Karahisar Recep Efendi Akmescit Mahallesi’nde Recep Efendi 160 Meçhul
Vilâyetin Ahvâl-i Târihiyesi
(s. 451) karahisâr-ı Sâhib kasabası dahi pek eski olup zamân-ı kadîmede civarlarında çıkan nefis mermeriyle meşhur idi. Hatta Ayasofya Câmii sütunlarından bir kaçı oranın mermerlerinden mamüldür.
Onikinci karn-ı188 mîlâdîde Selçukluların eline düşüp bunlar tarafından Karahisâr tesmiye olunmuş ve Devlet-i Selçûkiye’nin inkirâzında Germiyân ümerâsına kalmışsa da çok vakit geçmeden Memâlik-i Osmâniye’ye zamm189 ve ilhâk edilmiştir.
Kasaba-i mezkûrenin garp cihetinde ve takriben dört yüz kırk metre irtifâ‘ında bulunan üstüvânî siyah vir kaya ile mezkûr kayanın üzerinde bir kal‘a harabesi vardır ki Karahisâr nâmı ondan ileri gelmiş olmak ağleb190 ihtimaldir. Kal‘anın içinde kayanın dahline oyulmuş iki büyük sahrınç191 ile diğer bazı âsâr vardır.
Karahisâr’a beş saat mesafede (İsce Karahisâr) namıyla bir şehr-i kadîm harabesi vardır.
(Sandıklı) kasabası, (Apamiyakiyotos) şehr-i kadîminin mahallinde olduğu mervî olup Kiyotos lîsân-ı Rûmîde sandık manasında olduğundan ism-i hâzırı buna delâlet eder.
188 Karn: yüz yıllık zaman. / 189 Zamm: katma, ekleme. / 190 Ağleb: kuvvetli, en çok galip. / 191 Sahrınç: sarnıç