– 99 –
Salât yöneliştir, zekât infaktır ve aslında her şey “ekamus salâte ve etavüz zekâte” prensibine yöneliktir; salâtını ikame edeceksin ve zekâtını vereceksin. Hep söylüyoruz, mesele budur: Salât ve Zekât. Eğer salâtı yöneliş, zekâtı da infak olarak görürsek bu bir hayat tarzı olur. Zekâtı, sadece zenginin malından bir miktar vermesi olarak değil de “Allah’ın verdiğini Allah yolunda verirler” ayeti gereği infak olarak, salâtı da yöneliş olarak ele alırsak, Yöneliş ve İnfak karşımıza “hayatın tanımı” olarak çıkar, hayat bu olur: Yöneliş ve infak; yalnızca bu! “Ekamus salâte ve etavüz zekâte” ayeti bizim için hayatın tanımıdır. Bu bakışla ayet öyle bir tavsiye olur ki hayatı tümüyle kapsar, dışında bir faaliyet olmaz. Bir şeye “hayatın tanımıdır” demek, “davranışlarımızın bütünüdür” demektir ki bu karşımıza salih ameli çıkarır. “Ekamus salâte” salâtı ikame etmek demektir. İkame nedir, nasıl ikame edilir? “Etavüz zekât” zekât vermektir. Zekât nedir? Bunları ve salih ameli tanım ve örnekleriyle ilerleyen paylaşımlarımızda göreceğiz. Şimdi Yöneliş ve İnfak’a biraz bakalım.
SALÂT VE ZEKÂT; YÖNELİŞ VE İNFAK
Bu sistemi (İkra’ Bismi Rabbike gereği) okuyan kişi okuyabildiğince korunma ihtiyacı duyar ve muttaki olur. Okuyanın okuduğuna iman edenler de öyledir; onlar da aynı şekilde korunma ihtiyacı duyar ve müttaki olur. Müttaki olan kulun aradığı şey şu iki haldir; Salât ve zekât; yöneliş ve infak. Zaten cüz yani kul, eğer müttaki ise, hidayet üzere ise, o ilmullahta “durum tespiti” yapmak üzere dilenilmiş bir mana sureti olup, “Muhtariyet İddiası” içermeyen yöneliştedir: Yöneliş salâttır.
Zümer Suresi 9: “Hiç bilenle bilmeyen bir olur mu?” Bu prensibin ne olduğunu anlamak için şöyle soralım: Bilenle bilmeyenin farkı nedir? BİLEN ve BİLMEYEN arasında tek bir fark vardır; o da salâttır; bilen salât ikame eder, bilmeyen salât ikame etmez. Bilenin bildiğini oradan anlarsın; salât ikame ediyor, bilmeyenin bilmediğini de oradan anlarsın; salât ikame etmiyor, yani musalli değildir; salâtla ilişkisi yoktur; yönelmemiştir. Bilen yönelir, bilmeyen yönelmez. Bu manaya nasıl ulaşıyoruz? Efendimiz (SAV)’in bir hadisinden: “Kişi için küfür ile iman arasında fark salâtın terkidir” buyuruyor. Eğer kişi salâtını terk etmişse küfre düşmüştür. Küfürle iman arasındaki fark salâtın terkidir, tek fark budur. Bu durumda salât hayatın vazgeçilmez bir önceliği oluyor. Talipseniz böyledir, salât bu yol için vazgeçilmez bir önceliktir. Bilenle bilmeyen arasındaki tek fark, imanla küfür arasındaki tek fark salât olunca onun nasıl bir öncelik olduğunu lütfen fark edin.
SALÂTTA ASIL OLAN HER REKÂTIN İLK SECDESİDİR
Bu salâtın her bir anı çok önemlidir ama biz şimdi onun bir yerindeki önemden başlayalım: Birinci Secde. Salâtta asıl olan her rekâtın ilk secdesidir, onun adı YOKLUK SECDESİ’dir. Aslında bütün mesele, ikame edilen salâtın ilk secdesinde yokluk secdesini yapabilmektir, yokluk secdesini gerçekleştirebilmektir. Yokluk secdesi nedir diye tanımını aradığınızda belki de bulamayacaksınız. Genellikle “birinci secde yokluk secdesidir” diye yazılır ama tarifi yoktur. Peki, ne yapacaksınız, nasıl bir yokluk yaşarsanız bu secde yerine gelir, bunu bilmiyoruz. Bir şeyi net, somut tarif etmek özellikle de günümüzde ne kadar önemli demek ki. Özellikle bu ilimle meşgul olunca tanım, tarif önemli oluyor. Neden? Anlamak ve yaşamak için. Tanım tariftir. Bir şeyi tanımlamak onu tarif etmektir ve bu çok önemlidir. Neden? Onu amele çevirebilmek için. Bu yüzden, anlayabildiğiniz, kavrayabildiğiniz ve hayatta hemen uygulayabileceğiniz bir tanım gerekiyor.
İSLAMİYET HAYATTA
YAPABİLECEĞİN BİR ŞEYDİR, SOMUTTUR
Şuna çok dikkat etmek gerekir: İslamiyet, hayal kurarak, hayalinde düşünerek soyut bir şeyler ortaya koyacağın bir şey değildir. İslamiyet hayatta yapabileceğin bir şeydir, somuttur. Çünkü hayatta hemen yapabileceğiniz şey, sizin ulaşacağın mananın zahiridir, zâhirî ucudur, somut halidir. O ucu tutmazsanız onun bâtınına ulaşmanız mümkün değildir. Ulaşmayı düşündüğünüz bâtına gidebilmeniz için tutunacağınız uç zâhirden geçiyor. Zâhiri tutabilmeniz için de, zahirin tanımlanması, somutlaşması gerekir. Bir şeyi tanımlamak ne getirir? Bir kere insana noksanını gösterir. Eğer herhangi bir konuda bir tanım yaparsanız, o konuda o tanıma göre kendini gözden geçirir, noksanınızı tesbit edersiniz, tanımın böyle bir faydası vardır. İki: Eğer o tanıma uygun işler yapıyorsanız, tanımı görünce yaptığınız işe kalbiniz mutmain olur, o işle ilgili mutmainlik oluşur, ikilemden kurtulursunuz. Bir de tanım sizin bir sonraki hedefinizi belirler. Tanım yapılmadıkça “hedef” belirleyemezsiniz. Tanım size hep yeni bir hedef koyar, bu yüzden de önemlidir. Eğer hakikate ermiş kişilerin kitaplarını, seyr-i süluk önerilerini okuyacak olursanız şu çok dikkatinizi çekecektir: Onlar kişilere göre tanım oluştura oluştura, onları hayatlarında basamak basamak ilerletirler, hatta tanımları bazen kişilere göre oluştururlar. O kişiye o tanımı yapar ki kişi noksanını gidersin, mutmain olsun, hedefini belirlesin, hedefini görsün. Diyelim ki önünüzde dört basamaklı bir merdiven var ve siz ikinci basamağa bakıyorsunuz. O basamağa çıktınız, şimdi o basamak yukarıda değil ayağınızın altında. Sizin için o hedef bitti, şimdi yeni bir basamak, yeni bir hedef lazım. Tanım, olayları ayağınızın altına çeker ve size çıkmanız gereken yeni basamaklar getirir. Bu yüzden DOĞRU ve SOMUT TANIM’a ulaşmak bu ilimde çok önemlidir.
TANIMSIZLIK TEREDDÜT VE İKİLEM GETİRİR
Peki, TANIMSIZLIK ne yapar? Bir konuyu öğrendiniz ama tanımını bilmiyorsanız ne olur? Mesela birinci secde yokluk secdesidir, bunu duydunuz. Ama “yokluk nedir, nasıl olur, secdeye gittiğimde yok mu olacaksınız” bunları nereden bileceksiniz? Bu yüzden, kişi bir hevesle secdeye gidiyor ama hiçbir şey olmuyor, kalkıyor tekrar gidiyor hiçbir şey olmuyor. Diyor ki; “bu nasıl bir sır, yokluk secdesini anlatanlar bunu nasıl yapıyor acaba? Bu yoklukta (birinci secdede) nereye gidiyorlar, ne oluyor, hiç bir tarifi yok.” Bunu yaşamak isteyen talip bunu nasıl başaracak? Tanımlanmadan yapabilmesi mümkün değil. Dolayısıyla tanımsızlık tereddüt ve ikilem getirir. Bu tereddüt ve ikilem ilerlemeyi engeller. Demek ki tanım çok önemli. Biz eğer; “salât, imanla küfür arasındaki tek farktır, bilen ile bilmeyenin tek farkı salâttır, salâtta da önemli olan birinci secdede ulaşılacak yokluktur” diyorsak bunu tanımlamalıyız ki birinci secdede nasıl bir yokluk yaşanacağı bilinsin.

Şimdi şeklimizdeki tanımlardan da yararlanıp bir tarif yapacağız, daha önce paylaştıklarımıza atıf yaptığımızda bu tarifi anlamanız çok kolaylaşacak inşaAllah. Birinci secde için bir yokluk tarifi koyacağız, çünkü salâtta hedef birinci secdedeki yokluktur. Birinci secdedeki yokluk HAKKAL YAKİN halidir. Rükû AYNEL YAKİN halidir. Kıyam İLMEL YAKİN halidir. Önceki paylaşımlarımızda bir çizimle şematize ettiğimiz İhlas Hayat Döngüsündeki “B” noktasından itibaren başlayan yolu “Fiillerin Tecellisi, İsimlerin Tecellisi, Sıfatların Tecellisi” şeklinde “B”nin seyri süluğu içerisinde isimlendirdik. Bir bakışla da, fiillerin tecellisine İlmel Yakîn, isimlerin tecellisine Aynel Yakîn, sıfatların tecellisine Hakkal Yakîn dedik. Tablomuzda görüleceği üzere salâtta yani yönelişte biz bu üçünü yaşadığımıza göre, salâtta biz İhlâs Hayat Döngüsünü yaşanmış oluyoruz. O zaman şunu diyebiliriz: İhlâs Hayat Döngüsü yolu yöneliş yoludur, salât yoludur. Çünkü salâtta yönelişteyken bu döngünün hareketleri içerisindeyiz, bunun frekansı içerisindeyiz. Başlarken Tekbir getirip bu döngüye, bu sisteme hanif olarak yaklaştığınızda, B0 noktasındasınız. B0 noktasında hanif olarak tekbir getirdiniz. Sonra kıyamda ilmel yakîn, rükûda aynel yakîn, secdede hakkal yakîni yaşadınız ve İhlâs Hayat Döngüsü’nü salâtta tamamladınız. Bu bir şeyi gerektirir. Neyi? Salâttan (seccadeden) kalktıktan sonra hayatta da o salât anlayışı içerisinde olmayı. Böylece salât sizi hayatta miraca götürür…