MEKTEB-İ MÜLKİYE 162 YAŞINDA

Mekteb-i Mülkiye 4 Aralık 1859’da kurulan ve bugün Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi olarak eğitime devam eden ülkemizin göz bebeği ilim irfan yuvasıdır
Mekteb-i Mülkiye’nin tarihini, 15. yy’da kurulan Enderun Mektebi’ne kadar götürenler vardır. II. Murat döneminde kurulduğu sanılan bu okul, Fatih Sultan Mehmet zamanında bir devşirme okulu olmaktan çıkarılarak devletin korunması ve devlet işlerinin yürütülmesi için gerekli mülki ve idari kadronun yetiştirildiği büyük bir eğitim merkezine dönüşmüştü. Osmanlı Devleti’nin ilerleyen zamanlarında bu amaca yönelik olarak Bab-ı Ali Mektebi, Bab-ı Defterdari Mektebi, Mekteb-i Nüvvab, Mekteb-i Maarif-i Adliyye ve Ulum-i Ebediyye, Mekteb-i Aklam gibi okullar kurulmuştur.
III. Selim ile başlayan batılılaşma hareketi, II. Mahmut tarafından içte ve dıştaki bütün sıkıntı ve sarsıntılara rağmen belirli ölçüde devam ettirilmekteydi. Abdülmecit döneminde ise hukuka bağlı devlet sistemine geçişin önemli adımlarından Gülhane Hattı Hümayunu (Tanzimat Fermanı) 3 Ocak 1839 tarihinde ilan edilmişti. 18 Şubat 1856 tarihinde ise Islahat Fermanı ilan edilerek, ülkenin içinde bulunduğu çöküntünün nedeni olarak eğitim, pozitif bilim ve zihniyet yoksunluğu gösterilerek, eğitim ve bilimlerde batı olanaklarından yararlanılması gerektiği vurgulanmıştı.
II. Mahmut döneminde batı tipi eyalet modeli getirilerek, yeni vilayetler oluşturulmuştu. 24 Eylül 1858’de dönemin İçişleri Bakanlığı kurulmuş; sonrasında ise valilerin, mutasarrıfların, kaymakamların ve kaza müdürlerinin görev ve yetkilerini belirleyen bir kanun yürürlüğe konmuştu. Fakat yeni düzen için gereken genel idare personelini yetiştirecek bir kaynak okula gereksinim vardı. Konunun önemi göz önünde tutularak, kaymakamlık ve müdürlük gibi idare amirliği işlerinde çalışacak memurlara kaynak olacak bir “Mekteb-i Mülkiye” açılması için incelemeler yapıp teklifte bulunmak üzere Meclis-i Ali-i Tanzimat görevlendirildi. 27 Nisan 1858’de bu meclis tarafından hazırlanan gerekçe Sadrazam Mehmed Ali Paşa’ya gönderildi. Bab-ı Ali’de uzun görüşmeler sonunda kabul edilen gerekçe, bir tezkere ile Abdülmecit’e sunuldu. Padişah ertesi gün teklifi onayladı ve sadrazamlığa iletti. Onaylanan teklife göre ilk Maarif (Milli Eğitim) Bakanı Abdurrahman Sami Paşa’nın da katılımıyla Meclis-i Ali-i Tanzimat, Mekteb-i Mülkiye’nin tüzüğünü hazırlamak üzere toplandı. Söz konusu tüzükte, bu okulun içişleri teşkilatına yetkin memurlar yetiştirmek için kurulduğunu, öğretim süresinin iki yıl olup, yatısız olduğunu, okulda yazı yazma bilimi, kompozisyon, aritmetik ve geometri, tarih, coğrafya, istatistik, Osmanlı Devleti yeni kanunları, devletler genel hukuku, Osmanlı Devleti ile diğer devletler arasında yapılan anlaşmalar ve ekonomi politik derslerinin okutulacağı, memur olanların doğrudan, diğerlerinin ise sınavla olmak üzere toplam 50 öğrenciyle eğitime başlanacağı gibi hükümler yer almaktaydı. Seçme sınavı sonrasında, 12 Şubat 1859 cumartesi günü, Sadrazam Ali Paşa başkanlığındaki hükümetin tümüyle katıldığı ve İstanbul’un bütün ileri gelenlerinin yer aldığı bir törenle Mekteb-i Mülkiye açıldı. Okulun resmi adı “Mekteb-i Fünun-u Mülkiye” idi.
Mülki idare amirleri yetiştirmeyi hedefleyen Mekteb-i Mülkiye, ders müfredatıyla hemen farkını belli etmekteydi. “ekonomi politik” dersi ilk kez ve bu adla Mekteb-i Mülkiye’de okutulmuştur. Çok önemli bir çağdaş adım da orta öğretim düzeyindeki bir eğitimle yetişecek devlet memurlarına, ki okula girme koşulu okuma yazma bilmekti, mantık, gramer ve Türkçe’nin en iyi biçimde öğretilmesinin hedeflenmesiydi. Ayrıca, bu okulun kurulmasıyla kaymakamlık mesleği de “kariyer bir meslek” haline getiriliyor; niteliksiz okullardan bir biçimde mezun olanların mesleğe sızması engelleniyordu.
İki yıllık eğitimin sonunda Çeşmeli Mehmet Sırrı Efendi okul birincisi olarak mezun olmuş, bu başarısından dolayı kendisine tercih şansı verilmiş ve o da Preveze Kazası Müdürlüğü’ne atanmayı tercih etmiştir. Mehmet Sırrı Efendi, ilk mülkiyeli idare amiri olarak tarihe geçmiştir.
Mekteb-i Mülkiye’nin eğitim süresi 1867 yılında 3’e, 1868 yılında ise 4’e çıkarılmıştır.
1 Kasım 1922’de saltanatın kaldırılması, 4 Kasım 1922’de ise İstanbul’un yönetimine TBMM’nin el koyması sonrası Mülkiye de TBMM Hükümeti Maarif Bakanlığı’na bağlandı.