Nöbetçi Eczaneler
Tarih 6 Mayıs 1932
Ön not : ‘İlelebet Türk – Rus Dostluğu’ adlı Rusya ile ortak sinema film projem ve senaryo ile ilgili çalışmalarım devam ediyor. Sizlerin de tarih bilginize katkıda bulunmak maksadıyla aşağıdaki danışman ve yapımcı ekibim ile Rusya belgelerindeki bir demet sunuyorum.
( 1919- 1922) KURTULUŞ SAVAŞIMIZA
SOVYETLERİN DESTEĞİ
Ekim 1917 Çarlık Rusya’sı Lenin’in önderliğinde yıkıldı ve Bolşevikler iktidara geldi. Lenin Çarlık Rusya’sının Osmanlı Devleti aleyhine gizli anlaşmaları dünya kamuoyuna açıladı.
03 Mart 1918 Brest Litovks anlaşası ile doğuda işgal ettikleri Kars- Ardahan- Batum ve Iğdır’ı Osmanlıya verdi. Doğudaki Ermenileri silahsızlandırıp bu bölgede işgal ettiği toprakları boşalttı.
Osmanlı ise 1918 yılında Sevr anlaşması ile ülke toprakları emperyalist devletler olan İngiltere- Fransa- İtalya- Yunanistan tarafından işgale uğradı.
1919 yılında Atatürk ve Lenin emperyalizme karşı kol kola girerek mücadele ettiler.
Genel Kurmay Atase Başkanlığının İstiklal Harbinde İdari Faaliyetler adlı kitabındaki belgelerde Sovyetlerin 1919 – 1922 yıllarında yaptığı yardımları aşağıdadır.
Bu yardımlar;
– Sovyetlerin Karadeniz’deki Novorossik ve Tuapse limanlarından 200 adet irili ufaklı gemilerle Türkiye’ye 300.000 ton silah, teçhizat ve malzeme gönderilmesi,
– Jutki ve Tutki adlı iki adet motorgambot’un (hücum bot) Trabzon da teslimi ve denizcilerimize eğitim verilmesi. Bu motorgambotlarla Novorossik açıklarında Yunanın Venizelos Vapuru kaçırılır. Sonra ismi de Trabzon olur.
– İki adet tam teçhizatlı barut fabrikası,
– 10 milyon 500 milyon altın ruble para yardımı,
– Sovyetler, Doğu cephesinde işgal ettikleri Kars- Ardahan- Iğdır ve Batum’u da boşaltırken bu bölgedeki silah ve malzemelerini Türkiye’ye verir.
– Türkiye de buradaki birliklerini batı cephesine kaydırarak bu cepheyi güçlendirir.
Eğer, Rusya’nın bu yardımları ve desteği olmasa idi Kurtuluş Savaşımızı kazanamazdık.
26 NİSAN 1932 SOVYETLERİN EKONOMİK DESTEĞİ
8 MİLYON DOLARLIK KREDİ VE
5 YILLIK KALKINMA PLANI
Başbakan İsmet İnönü, 26 Nisan 1932 tarihinde ekonomik ve yatırım konularını görüşmek üzere 30 kişilik bir heyetle Sovyetler Birliğine gider. Bu heyet, SSCB giden ilk büyük Türk heyetidir.
Heyet Moskova da üst düzey protokol ile karşılanır. Moskova sokakları Türk bayrakları ve Türkçe pankartlarla donatılmıştır.
İstiklal marşı ile başlayan Bolşoy Tiyatrosunda konseri izlerler. Otomobil fabrikasını gezerler ve 1 Mayıs ta Kızıl Meydan’daki törene şeref konuğu olarak katılırlar. Leningrad ve Harkov’u ziyaret ederler.
Bu üç aylık süre içerisinde Türk heyeti Sovyet sanayi kuruluşlarını, Türkiye’ye yapılacak yatırım ve planlama faaliyetleri dâhil olmak üzere her konuda bilgi edinirler.
Ayrıca beraberinde getirdikleri Kayseri ve Nazilli dokuma fabrikalarının inşaatı konusunda bazı ayrıntıları da kararlaştırırlar.
MOSKOVA DA HEYETLERİN
TOPLANTISI – Tarih 6 Mayıs 1932
6 Mayıs günü Stalin Başkanlığında üst düzey bir heyetle Türkiye’ye verilecek kredi ve buna bağlı olarak 5 Yıllık Kalkınma Planı, Türkiye’nin Milletler Cemiyetine girişi ve Balkan Paktını görüşmek üzere toplanılır.
Bu toplantıya, Stalin, Molotov, Voroloşilov, Litvinov, Karahan, Surist, İsmet Paşa, Tevfik Rüştü Bey, Hüseyin Ragıp Bey katılırlar.
Molotov toplantı başlangıcında Türkiye’ye iki adet tam teçhizatlı traktör bakım atölyesi, iki kamyon otobüs, beş tank hediye edeceklerini açıklar.
Sovyet heyeti Türk heyetinden isteklerini bildirmesini ister. İsmet İnönü öncelikli olarak Türk sanayisi için uzun vadeli kredi ve bu kredinin Türkiye’nin en büyük ihtiyacı olan tekstil ve pamuklu dokuma fabrikaları için makine ve teçhizat alımında kullanılacağını belirtir.
Ayrıca bu kredinin faizsiz, uzun vadeli, amortisman ve ödemelerin mal ile yapılamasını ister.
Stalin, 8 milyon doları faizsiz borç olarak verileceğini ve bu borcun 20 yıl süreli olarak portakal ve tarım ürünleri ile ödeneceğini belirterek İsmet İnönü’nün teklifini kabul eder.
Ayrıca Türkiye de kurulacak fabrikalara teknoloji ve uzman yardımı da bu krediden karşılanacağını belirtir.
Stalin, İnönü’ye sanayi yatırımlarına öncelik verilmesini tavsiye eder. Eğer kendi sanayinizi kurmazsanız sizi yeryüzünden silerler, diyerek Türkiye’nin sanayi yatırımlarına destek olacağını söyler.
Sonuç olarak bu kredinin Türkiye açısından sanayileşme yolunda bütün dünyada büyük bir etki yapar.
11 Haziran 1932 de Türkiye Cumhuriyetine hediye edilen ziraat makinalarını getirmek ve ön görüşmeler yapmak için Moskova Fizik Matematik Enstitüsü müdürü Vladislav Vago başkanlığındaki Sovyet uzman heyeti İstanbul’a gelir.
Daha sonra, Prof. Orlov başkanlığındaki uzmanlar heyetiyle Moskova da alınan beş yıllık sanayileşme programı ile 2nci sanayileşme programını düzenlenmesi için çalışmalarını yürütürler.
Türkiye da sanayileşme için alt yapı, ham madde kaynaklarını tespit ederler. Prof. Orlov, Bu sanayileşmede önceliğin tekstil ve demir çelik sanayisine girilmesini önerir.
Bu çalışmalara, Türk hükümetinden bir heyet hazırladıkları plan ve projelerini Sovyet devlet adamlarıyla birlikte hem Türkiye de, hem de Moskova da inceleyip üç ay beraberce çalışırlar.
KAYSERİ VE NAZİLLİ DOKUMA VASITALARI
Kayseri Dokuma Fabrikası 13 ay sonra açılır. Bu açılışa Atatürk, İnönü, Sovyet Ağır Sanayi Bakanı Petakov başkanlığında bir heyette de katılır.
9 Ekim 1937 de Nazilli Dokuma Fabrikası girişinde Atatürk ve Stalin’in resimleri asılıdır. Bu açılışa Atatürk, İsmet İnönü, devlet erkânı, fabrika kuruluşunda çalışan Sovyet işçileri, halkın katılımı ile büyük coşku içerisinde açılır.
Bu iki tesisin açılması 1nci 5 yıllık kalkınma planının başarılı olduğunu göstermektedir. O dönem de Türkiye Sovyetler Birliği ve Japonya ile birlikte dünyanın en hızlı gelişen ülkesi arasına girer.
SONUÇ:
TUİK ( Türkiye İstatistik Kurumunun )verilerine göre 2019 yılı Türkiye’nin turizm geliri 34,5 milyar dolardır. Aynı yıl Rusya’dan gelen turist sayısının 7 milyona ulaştığını ve ülkemize 16,5 milyar dolar bir para bıraktığını unutmayalım. Geçmiş yıllarda ülkemize gelen Rus turistleri de düşünürsek bu miktarın 100 milyar doları aştığını görürüz.
Emperyalist ülkeler; komşu ülkemiz olan Rusya ile aramızı açmak ve Ortadoğu petrollerine sahip çıkmak için bize ‘ Ruslar komünisttir, Allahsızdır, Kitapsızdır ‘ diyerek bugüne kadar yalan propaganda yaptılar ve tarih bilgisi zayıf olan halkımızı maalesef bugüne kadar kandırdılar.
Antalya Demre İlçesinde 11nci yüzyılda yapılan Noel Babanın yaşadığı Aziz St. Nikolaos Kilisesinde Rusların Kâbe’si olan burada ibadet ettiklerini görürsünüz.
Gerek İstiklal Harbimizde, gerekse ekonomik kalkınmamızda, gerekse günümüzün ekonomik ve turizm katkıları ve S 400 hava savunma sistemleriyle ülke güvenliğimize katkılarını unutmayınız.
Tarih; aracın farları gibi toplumların önünü aydınlatır. Farları yanmayan toplumlar duvara toslarlar. Dolayısıyla başkasının yalanları ve aklı ile akıllı olmayalım. Kendi aklımızla akıllı olalım.
Kaynaklar:
– Genel Kurmay ATASE Başkanlığının 7nolu İstiklal Harbi İdari Faaliyetler kitabı,
– Dr. Mehmet Perinçek’in’ Atatürk’ün Sovyetlerle Görüşmeleri ‘ ( Sovyet Arşiv Belgeleri )
