Nöbetçi Eczaneler
Almanlar, Osmanlı Devletinin son yıllarında aldıkları imtiyazlarla Anadolu’da demiryolu inşa çalışmalarını hızla sürdürmektedir. Bu projelerin başında Bağdat Demiryolları gelmektedir. Projede Alman bilim adamı Fritz Frech’te (1861-1917) görevlendirilir.
Frech, 1897’de jeoloji ve paleontoloji profesörü olmuş ve alanında sayısız eserler yayınlamıştır.1 1897 yılında Kafkaslarda, 1908 ‘de Arnavutluk, Karadağ, Bosna Hersek, İyonya, Kiklad adaları, Batı ve Kuzey Anadolu’da, 1911 yılında Yunanistan’da bilimsel çalışmalar yapar. Alman Bilim adamı Fritz Frech aynı yıl Anadolu’ya gelerek, Bağdat Demiryolları adına İstanbul’dan başlayıp Konya üzerinden Fırat nehrine kadar ulaşan bölgede araştırma gezileri düzenler. Demiryolu hattının geçtiği güzergâhın jeolojik özelliklerini, binalar, tüneller ve köprüler gibi demiryolu yapılarının inşa edileceği yerlerin zemin araştırmalarını yapar. Bu çalışmalar, demiryolu çevresindeki jeolojik kayıtları içerdiği gibi Toros Dağları, Amanos Dağları, Suriye’nin Kuzeyi ve Mezopotamya’daki paleontolojik koleksiyon ve kayıtları da içermektedir.2
Frech, yaptığı araştırmalar sonuncunda elde ettiği sonuçları kendinden önceki araştırmaların sonuçlarıyla karşılaştırarak önemli bilgilere ulaşır. 1911 yılında çıktığı araştırma gezisinden elde ettiği sonuçları “Geologie Kleinasiens”,“Küçük Asya Jeolojisi” adlı eserinde Anadolu’nun Dağ Silsilesi, Dağlık Bölge Küçük Asya, Torosların Paleontolojisi ve Karşılaştırmalı Stratigrafisi ve Anadolu’nun Jeolojisi ve Dağ Yapısı başlıkları altında dört ana bölüm halinde yayınlar. Eserinde Afyonkarahisar’ın jeolojik ve dağlık yapısından kısa kısa bahseder. Özellikle Konya-Ereğli arasındaki yaptığı çalışmalarda ulaştığı sonuçları Afyonkarahisar’a ilişkin kayda geçmiş olan sonuçlarla karşılaştırır.
Frech, Afyonkarahisar ve Akşehir’i geçerek Ilgın, Sarayönü ve en son olarak Konya’ya ulaşan demiryolunun geçtiği büyük ovaların hepsinde tamamen düz bir zemin ve daha az eğimli moloz konileri bulunduğunu belirtir. Ayrıca, bazen ovaların ortasında Akşehir ve Ilgın yakınlarındaki gibi göller görülür. Neredeyse her zaman bataklıklarla çevrili bu göllerin varlıklarını, yeteri kadar kış yağışları aldıklarında ancak koruyabildikleri tespitini yapar.3
Bunun yanında, Frigya kenti Afyonkarahisar’ın ünlü kalesinin bulunduğu trakitik tepenin yıpranmış bir koridora ait olduğunu belirtir.4
Frech, bir jeolog olarak, Silezya maden kaynaklarının araştırmasında yer alır. Birçok şirket için danışman olarak çalışır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Suriye Cephesi Komutanlığı’nda kıdemli bir jeolog olarak görev yapar.5
Frech, savaş sırasında görevli bulunduğu Halep’te 28 Eylül 1917 tarihinde henüz elli altı yaşındayken hayatını kaybeder.
Dip Notlar:
1MARTİN-LUTHER-UNIVERSITAT, HALLE-WITTENBERG, Friedrich (Fritz) Frech
https://www.catalogus-professorum-halensis.de/frechfriedrichfritz.html erişim:20/12/2019
2Frech, F. (Fritz), 1861 – 1917, and Deutsche Geologische Gesellschaft. Geologie Kleinasiens Im Bereicht Bagdadbahn: Ergebnisse Eigener Reisen, Vergleichender Studien Und Paläontologischer Untersuchungen. Mit 20 paläontologischen tafeln, 3 geologischen karten, 1 profiltafel und 5 textbildern … Stuttgart: Verlag von Ferdinand Enke, 1916.Önsöz
3 a.g.e., Frech, s. 5
4 a.g.e., Frech, s.142
5MARTİN-LUTHER-UNIVERSITAT, HALLE-WITTENBERG, Friedrich (Fritz) Frech
https://www.catalogus-professorum-halensis.de/frechfriedrichfritz.html erişim:20/12/2019
Hasan Tahsin Günek
