TÖRENİN KOYDUĞU YASAKLAR – Kocatepe Gazetesi

27 Haziran 2012 Çarşamba 03:00:00
  Kutadgu Bilig’de töreyi temsil eden hükümdar törenin sevmediği ve yasakladığı işler konusunda şöyle der:
“Ben hoşlanmadığım şeyleri sana söyleyeyim; sen onlara yaklaşma, temiz olmaya çalış.” (Kutadgu Bilig,847. beyit) “Benim beğenmediğim şeylerden biri yalandır; ondan sonra zulüm edenler gelir.” (848. b.) “Sonra da haris tabiatlı ve olgun olmayan insanlar ile aceleci huylu ve gözü doymaz olanlar.” (849. b.) “Her işte hiddet gösterenler, içkiye düşkünler veya çalıp çırpanlar.(850. b.)” Bu gibi insanlar bana yaramaz; işte sana bunları açıkça döküp-saydım.” (851. b.) Sen benim gerçekten işime yaramak istiyorsan, bu bir kaç şeyi kendinden uzak tut; ey namlı insan.” (852. b) “Başkasının malını alma ve kan dökme; ölüm döşeğinde insan bu iki günah yüzünden inler.” (1395. b.) Eski Türklerde başkasının malına el uzatmak, hırsızlık yapmak, zina etmek çok az görülen şeylerdi; cezası ise ölümdü. Eski Türkler helal lokma, helal kazanç ve alın terine büyük önem verirler, haksız kazançtan, haramdan şiddetle kaçınırlardı. İnsanın kazancı “Ananın ak sütü gibi helal ve temiz ” olmalıydı. Çocuk anne rahmine besmele ile düşmeli ve helal lokma ile beslenmeliydi. Haram lokma ile beslenmek kötülüğün başlıca sebebi olarak görülürdü. Kutadgu Bilig’de haram konusunda şöyle denilmektedir:”Harama el uzatma, kendini gözet; ey hükümdar, iyi bil ki, haram gönülü karartır.” (5347. b.) “Ey şöhretli insan, takva sahibi olmak istersen, helal ye, nasibini helalden al.” (5348. b.) Türk töresi aç gözlü olmayı hoş karşılamaz. “Aç gözlü kimseye zenginliğin bir faydası yoktur; ey gönlü tok olan aç gözlüye acı.” (5388. b.) “Aç gözlüye bütün dünya malı az gelir; olana kanaat eden kimsenin ömrü saadet içinde geçer.” (5389. b.) “Gözü aç olan insan kara toprağın tozu gözüne doluncaya kadar mala doymaz.” (5390. b.) Türk töresi insanın nefsini, hava ve hevesini kontrol altında tutmasını ister. “Gayret et, akıl ile hava ve hevesini zapt ve rapt altına al; kendisini hava ve hevese kaptıran kimsenin hayatı heder olur.” (5403. b.) “Sen meniden türemişsin “ben” deme; sen “ben” dersen, bak işte değerin.” (5413. b) “Nefsinin esiri olma, nefse uymak esirliktir. Onun esiri olma.” (1438. b) “..İyi kanun koy; kötü kanun yapan kimse, daha hayatta iken ölmüş demektir.” (1458. b.) “Fakirliğe düşmek ve daima zengin kalmak istersen, hiç bir vakit zina etmemeğe gayret et.” (4409. b.)
Eski Türklerde ırza tecavüz suçları çok az görülürdü. Oğuz destanında ırza tecavüz edenlerin öldürüldüğü veya gözlerine mil çekildiği belirtilir.(N. Sevinç : 18)
Türk töresi ikiyüzlü adamlara sır vermeyi (1298. b.) yasaklar. Töreye göre sırrına sahip olursan o senin esirindir. Sırrına sahip olamazsan sen onun esiri olursun… Töre başkalarını kıskanmayı, hayâsızlarla arkadaşlık yapmayı, çok fazla yiyip içmeyi de yasaklar.(1298.1302.1309. b.)
Töre Karşısında Herkes Eşitti
Töre ve yasalar önünde herkes eşitti. Türk töresinin değişmez temel prensiplerinden birisi de “könilik” yani adaletti. Kutadgu Bilig’den öğrendiğimize göre: “Köni eğri bolsa kıyamet kopar-Adalet eğrilirse (köni eğri bolsa) kıyamet kopardı.” (K.B.808. b. ) “Beylik çok iyi bir şeydir, fakat daha iyi olan töreyi adaletle tatbik etmektir.” (456. b.) Türk devletinde adalet mülkün-devletin temelidir. Çünkü cihana huzur ve barış getirmekle yükümlü olan Türk devletleri adalet-könilik temeli üzerine kurulur, beyliğin esası adalet yoludur. (821. b.) Çok ince olan bu adalet yolunda yürümek istersen, ey temiz kalpli (kılkı silig = temiz tabiatlı) insan önce yediğinin helal olmasına dikkat et.( 4407. b.) Töre güneşi ancak adaletle mukimdir; parlaklığını adaletten alır (2789. b.) Yüce Tanrı’nın verdiği ‘Kut’a yükselmek ve sahip olmak içinde insana könilik-adalet lazımdır. (Yani Yüce Tanrı adil olanlara kut verir.) Bu nokta da insanlık adaletten ibarettir. (865. b.)
Her hangi bir bey halka kanun vermez, halkı korumaz ve halkın serveti kapanın elinde kalırsa, o halkın içine ateş atılmış olur; memleketi bozulur ve hiç şüphesiz beyliğin temeli yıkılır.” (2136. 2137. b.) Yani beyler yolsuzluklarla gereken mücadeleyi vermeli ve ülkede asla yolsuzluk olmamalıdır.
Türk’ün hayat felsefesinde zulüm ve adaletsizliğin yeri yoktur. Adaletsizlik aynı zamanda en büyük zulümdür. Büyük Selçuklu veziri Nizamülmülk Siyaset namesi’nde: “Melik (devlet başkanı) inkar ve küfür ile ayakta kalabilirse de zulümle ayakta kalamaz.” (El Siyaset name: 35) der. Beyler zorbalıktan kaçınmalı ve herkesten önce töreye uymalıdırlar; Çünkü: “Zor kapıdan girerse, töre bacadan çıkar” ve memlekette bütün düzen bozulur.
Yine Türk töresine göre “Töre konuşunca hakan susar; Zor kapıdan girerse töre bacadan çıkar.” Adalet mülkün-devletin temelidir, adalet kendini dahi kayırmamaktır. Adalet zamanında sağlanmalıdır. Geciken adalet, adalet değildir.
Demek ki eski Türk ili ve toplumunda tam bir adalet ve ahlak anlayışı vardı. Yasalar karşısında hakan olsun halk olsun, Türk olsun olmasın herkes eşitti.