UNESCO KARARLARI VE AFYONKARAHİSAR

UNESCO, Birleşmiş Milletler Teşkilatının Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü olup, amacı amacı, eğitim, bilim, kültür, iletişim ve enformasyon yoluyla, küresel barışın tesisine, fakirliğin ortadan kaldırılmasına, sürdürülebilir kalkınmaya ve paylaşılan ortak değerlere dayalı toplumlararası diyaloğa katkıda bulunmaktır.
Her Devlet gibi, Türkiye’mizin de bir Millî Komitesi vardır ve bu Komite, ülkemizin dünyaya tanıtılması amacıyla çalışmalar yapmaktadır. Nitekim geçen yıl, tanınması, anılması ve yaşatılması gerekli kişiler listesinde Yunus Emre’miz yer almıştır.
UNESCO’nun Kültürel Miras Listesinde, bizi ilgilendiren somut olmayan kültür değerleri şunlardır:
Meddahlık, Mevlevi Sema Törenleri, Âşıklık Geleneği, Karagöz, Nevruz, Geleneksel Sohbet Toplantıları (Gezekler gibi), Alevi- Bektaşi Ritüelleri, Kırkpınar Yağlı Güreşleri, Keşkek, Mesir Macunu, Türk Kahvesi, Ebru, İnce Ekmek Yapımı (Lavaş, Yufka vb.), Çini Sanatı, Hıdrellez, Dede Korkut Mirası…
UNESCO yönetimimin geçtiğimiz Aralık ayında yaptığı toplantıda bu listeye, bir Türk-İslâm sanatı olan Hat sanatını da eklemiştir.
Eski deyimiyle Hüsn-i Hat veya Hattatlık dinelin Güzel Yazı sanatı denilince akla ilk gelen isim, Afyonkarahisarlı Ahmed Şemseddin Karahisarî gelir. Bu müstesna hattatımızın rahle-i tedrisinde yetişmiş olan birçok hattat sayılabilir. Ama yine hat ve hatta geleneksel Türk sanatları konusunda iz bırakmış olan bir hattatımız da, Ömer Faruk Atabek’tir.
Keza, yukarıda sıraladığım UNESCO Kültürel Miras Listesinde yer alan geleneklerimiz ve geleneksel sanatlarımız arasında, bizi yani Afyonkarahisar’ımızı ilgilendiren birçok konu bulunmaktadır.
Örneğin, Mevlevi Sema Törenleri, Konya’dan da önce, Afyonkarahisar’da başlamış; uzun yıllar semazenlerin giydikleri tennureler ve sikkeler, bizim sanatkârlarımız tarafından yapılıp, Konya’ya gönderilmiştir. Keza Konya’daki ilk sema törenlerindeki Mıtrip Hey’eti Afyonkarahisarlı sanatçılardan oluşmuştur.
Şehrimizde listede yer alan, Geleneksel Ebru Sanatı ile ilgili yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Bu hususta salt ülkemiz içinde değil, çeşitli ülkelerde de bu sanatın tanıtılması çalışmalarını sürdürmekte olan Zeynep Gürman ve arkadaşları ile ilgili gözlemlerimi başta bir yazımda anlatacağım.
***
UNESCO’nun yaptığı çalışmalardan birisi de “Dünyadaki Yaratıcı Şehirler Ağı” oluşturmaktır.
1. Edebiyat Şehirleri
Maalesef listede Türkiye’den bir şehir yoktur!.
2. Gastronomi Şehirleri
Bu listede gözüm, Afyonkarahisar’ımı aradı. Ne yazık ki bu listede sadece Gaziantep ve Hatay yer almaktadır!
3. Medya Sanatleri Şehirleri
Listede Türkiye yok.
4. Müzik Şehirleri
Listede Türkiye yok.
5. Sinema Şehirleri
Türkiye yok.
6. Tasarım Şehirleri
Sadece İstanbul var.
7. Zanaat ve Halk Sanatları Şehirleri
Sadece Kütahya yer almaktadır. Ben bu listede benim şehrimin de yer alabileceğini düşünüyorum. Ancak bunun için, ilgili kişi ve kuruluşların çabaları gereklidir.
***
UNESCO’NUN Kalıcı Somut Miras Listesinde yer alan, Ülkemizdeki eserlerin arasında, Hem Kültürel hem Doğal Miras olarak n şunlar yer almaktadır.
*İstanbul
*Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas)
*Hattuşa (Boğazköy) – Hitit Başkenti (Çorum)
*Nemrut Dağı (Adıyaman – Kahta)
*Xanthos-Letoon (Antalya – Muğla)
*Safranbolu Şehri (Karabük)
*Troya Antik Kenti (Çanakkale)
*Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne)
*Çatalhöyük Neolitik Kenti (Konya)
*Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir)
*Bursa ve Cumalıkızık: (Bursa)
*Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri
*Efes (İzmir)
*Ani Arkeolojik Alanı (Kars)
*Afrodisias (Aydın)
*Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa)
*Arslantepe Arkeolojik Alanı (Malatya)
*Göreme Milli Parkı ve Kapadokya (Nevşehir)
*Pamukkale-Hierapolis (Denizli)
***
UNESCO listelerinde yer almak, ülke için de şehrimiz için de çok önemlidir. Listede yer almak, öncelikle turizme ivme kazandırmak, dolayısiyle ekonomiye katkı demek olduğu kadar, kültürel kalkınmaya da katkı demektir.
Elbette listede yer almak da yeterli değildir. Örneğin Afyonkarahisar’ımızda çokça var olan, somut olmayan kültür değerlerimizin, gelişimi ve tanıtımı için de çaba harcanmalıdır.