ZAN NEDİR?

Kelime anlamı olarak zan; “kuşkulanmak, kesin bilgiye ulaşmamak, itham etmek” manasına gelir.
Geçen haftaki yazımızda ayetlerle (İsra 36- Nur15) anlamaya çalıştığımız zan konusunu bu hafta da bir hadisle anlamaya çalışalım.
“Zandan sakının. Çünkü zan, yalanın ta kendisidir. Birbirinizin konuştuğuna kulak kabartmayın, birbirinizin özel hallerini araştırmayın, birbirinizle üstünlük yarışı içine girmeyin, birbirinize haset etmeyin, birbirinize kin beslemeyin, birbirinize sırt çevirmeyin. Ey Allah’ın kulları! Kardeş olun!” (Buhârî, Edeb, 57)
Rasulullah (s.a.v) bize yaşadığımız dünya hayatı içerisinde nasıl davranmamız gerektiğini söylüyor. Rabbimizin bizden istediği amelleri sıralıyor;
-Zandan sakının
-Birbirinizin konuştuğuna kulak kabartmayın
-Birbirinizin özel hallerini araştırmayın
-Birbirinizle üstünlük yarışı içine girmeyin
-Birbirinize haset etmeyin
-Birbirinize kin beslemeyin
-Birbirinize sırt çevirmeyin
-Ey Allah’ın kulları! Kardeş olun!
“Kuşkulanmak, kesin bilgiye ulaşmamak, itham etmek’’ anlamında kullandığımız zan aslında bir vesvesedir. Vesvese ise şeytanın inanan kulları Allah yolundan çıkarmak için kullandığı tek silahıdır. Şeytan inananların kalplerine sadece vesvese verebilir ve başka da gücü yoktur.
Eğer ki Rabbimizin bizden istediği gibi bir yaşam sürmezsek ve bunu dert edinmezsek, şeytan bizi de ele geçirir ve ruhumuz bile duymaz. Yani bunun farkına bile varamayız. Tüm vesveseleri sanki kendi düşüncemizmiş gibi kabul eder ve sahip çıkarız. Sahip çıktığımız bu zanlarla kendimizin haklılığına daha da inanırız.
Şeytan bu vesveseyi birbirini seven eşler arasında çok güzel kullanır.
Diyelim ki; eşinize güzel bir akşam yemeği hazırladınız tam yemeğe oturacaksınız ve eşinize bir telefon geldi. Konuşmaya kulak misafiri oldunuz. “Peki, hemen geliyorum.’’ deyip telefonu kapatan eşiniz size “İşim var gitmem lazım.’’ dedikten sonra sizde oluşan hallere samimiyetle bakalım.
“Bu saatte ne işi? Arayan da bayan sesiydi? Kesin bana anlatmadığı bir şey var ama bulacağım. İşte buradan sonra şeytan artık tüm hücrelerimize hâkim olur. Vesveseyi verdi ve bizde sahip çıktık.
Kadın, kocasını beklediği süre içerisinde zanlarına daha da sahip çıkıp, kocasına farkında olmadan kin besler, haset eder ve sırt çevirir. Tam da şeytanın istediği gibi. Artık işini bitirip evine dönen ve hiçbir zandan haberi olmayan eşin tutumu ilişkilerinin kaderini belirleyecektir. Farkına varmayarak yanına aldığı iş yeri anahtarlarını çalışma arkadaşlarına teslim edip gelen koca, karısının içine düştüğü zanlardan haberi olmadan günün yorgunluğuyla eve gelir. Fakat karşısındaki eşin giderken bıraktığı eşi olmadığını henüz idrak edememiştir. Ama anlaması fazla uzun sürmez.
Eşine güzel bir akşam yemeği hazırlayıp, onunla vakit geçirmeyi isteyen kadını bu zanlara düşüren neydi?
Aniden işi çıkan koca acaba nasıl davransaydı bu zanlara fırsat vermezdi?