'Nefesin Daralıyorsa KOAH'I Düşün!'
Her yıl Kasım ayının üçüncü Çarşamba gününün 'Dünya KOAH Günü' olarak değerlendirildiğini belirten Afyonkarahisar İl Sağlık Müdürü Dr. Hakkı Öztürk, Dünya KOAH gününün bu yılki temasının 'Nefesin Daralıyorsa KOAH'ı düşün!' olduğunu belirtti.
Afyonkarahisar İl Sağlık Müdürü Dr. Hakkı Öztürk, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı kısa adı ile KOAH hakkında açıklama yaptı.
“PEK ÇOK KİŞİ HENÜZ TANI ALMAMIŞ DURUMDA”
KOAH’ın hava yolu ya da hava keseleri (alveol) anormalliğinden kaynaklanan bir hastalık olduğunu belirten Müdür Öztürk, “Hastalık nefes darlığı, öksürük ve balgam gibi kronik (süregen) solunum şikâyetleri ile karakterize, kalıcı ve sıklıkla ilerleyici olan, hava yollarında tıkanma ile seyreden, erken tanı konulduğunda, önlenebilen ve tedavi edilebilen kronik bir hastalıktır. Hastalık, tüm dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biri olup bu ölümlerin yüzde 90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana gelmektedir. KOAH, dünyada, 40 yaş üzeri yetişkinlerde yüzde 10 oranında görülmektedir. Bu oran farklı coğrafi bölgelerde, farklı maruziyetlere göre değişiklik gösterir. Ancak, hastaların yüzde 60-85’i halen tanı almamış durumdadır. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TUSEB) tarafından yayımlanan 2020 yılı KOAH raporuna göre ülkemizde 4 milyon KOAH hastası olduğu tahmin edilmektedir. 2024 TUİK verilerine göre solunum sistemi hastalıkları, yüzde 15 oranıyla Türkiye’de en sık ölüme neden olan hastalıklar arasında 3’üncü sırada yer almaktadır.” ifadelerine yer verdi.
“TEDAVİDE ERKEN TANI ÖNEMLİ”
Tüm dünyada ve Türkiye’de KOAH gelişiminin temel nedenlerinin; sosyal eşitsizlik, yoksulluk, yetersiz beslenme, iç ve dış ortam hava kirliliği ile tütün kullanımı olduğunu belirten Müdür Öztürk, “KOAH hastalarının yaklaşık yüzde 80’inde sigara içme öyküsü vardır ve sigara süresi ile miktarı hastalığın şiddetini artırır. Elektronik sigara, nargile gibi diğer tütün ürünlerinin kullanımı ve pasif içicilik de KOAH gelişiminde aynı şekilde etkilidir. Hava kirliliği, biyokütle yakıtlarının (odun, kömür, tezek vb.) dumanının solunması, yetersiz beslenme, enfeksiyonlar ve iç ve dış ortam kirleticilerine pasif maruz kalmaya bağlı olarak doğumdan önce ve sonra akciğer gelişiminin geri kalması riskini artırır. Ayrıca iş yerinde duman, kimyasal madde ve toza maruz kalma da önemli risk faktörleridir; iş yeri maruziyetine bağlı KOAH gelişme oranı yüzde19,2’dir. KOAH, ileri yaşlarda daha sık görülse de daha erken dönemde yani 40 yaş civarında başlayabilir. Tanısı ne kadar erken konulabilir ise hastalığın tedavisi de o kadar mümkün olabilmektedir. Bu nedenle hastalığa erken tanı konması çok büyük bir önem taşımaktadır.” ifadelerini kullandı.
“İLK SEMPTOM KRONİK ÖKSÜRÜK
KOAH’ta en sık görülen yakınmaları; nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarama ve yorgunluk hissi olarak açıklayan Müdür Öztürk, “Nefes darlığı, KOAH’ın temel semptomudur ve kısıtlılığın da en önemli nedenidir. Genellikle anksiyete hastalığa eşlik eder. Hastalar “nefes almada güçlük, göğüste ağırlık, hava açlığı veya nefes nefese kalmak” şeklinde kendilerini ifade ederler. Hastanın yakınmaları, hastalığın ilerlemesi ile daha da artarak kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Bu nedenle 40 yaş üzerinde olan, sigara ve/veya tütün ürünü kullanan, nefes darlığı hisseden her bireyde KOAH düşünülmeli ve bu bireyler, mutlaka göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalıdır. KOAH’ın ilk semptomu genellikle kronik öksürüktür. Bununla birlikte, sigara ve çevresel maruziyetlere bağlı olduğu düşünüldüğü için hasta tarafından patolojik bir semptom olarak algılanmaz. Öksürük başlangıçta aralıklı olabilir, sonraları gün boyu devam eden ve her gün ortaya çıkan bir karakter alır. Kronik öksürük, balgamlı veya balgamsız olabilir ve balgam mevcut ise süreğendir ve genelde beyaz renktedir. Alevlenme dönemlerinde ise balgam sarı-yeşil renkte olabilir.” dedi.
“BASİT BİR TESTLE KOAH DÜZEYİ BELİRLENİYOR”
KOAH için risk faktörlerini taşıyan bir kişide, sağlık kurum ve kuruluşlarında, basit bir test olan ‘nefes ölçüm testi (spirometre)’ ile tanının kolayca konulabildiğini dile getiren Müdür Öztürk, şunları kaydetti: “Solunum fonksiyon testi olarak isimlendirilen bu test kullanılarak hava akımında azalmaya yol açan tıkanıklık belirlenebilmekte ve KOAH’ın düzeyi saptanabilmektedir. İlerleyici nefes darlığınız varsa KOAH olabilirsiniz. Bu durumda aile hekiminizden danışmanlık alınız. Göğüs hastalıkları uzmanına başvurunuz. KOAH tanısı çok kolay bir nefes ölçümü yöntemi ile konulabilmektedir. KOAH’ın tıbbi tedavisinde ise ‘inhaler’ olarak bilinen ve solunum yoluyla uygulanan nefes açıcı ilaçlar ile hava yollarındaki daralmanın azaltılıp hastanın olabildiğince rahatlatılması ve yaşam kalitesinin arttırılması amaçlanmaktadır. Bu ilaçların düzenli ve doğru kullanılması gerekmektedir. Solunum yetmezliği olan KOAH’lı hastalarda evde oksijen tedavisi veya solunum cihazı tedavisi gibi tedavilere ihtiyaç olabilmektedir. Hastalığın seyrini kötüleştirecek alevlenmelerden ve zatürreden korunmak için her yıl sonbaharda grip ve ömür boyu bir kez olmak üzere zatürre aşılarının yapılması önemlidir. Nefes darlığınız varsa ve KOAH tanısı aldıysanız tıbbi tedavi yanı sıra solunum rehabilitasyonu programlarına katılabilir veya bireysel olarak egzersiz yapabilirsiniz. KOAH gelişiminin önlenmesi ve hastalığın Türkiye’de ve tüm dünyada ortadan kaldırılması ancak hastalık nedenlerin ortadan kaldırılması ile mümkün olabilecektir. Çünkü elimizdeki mevcut tedaviler, hastalığı iyileştirmekten çok hastalık semptomlarını ve alevlenmelerini hafifletmeye yöneliktir. Bu nedenle insanların yaşam koşullarının iyileştirilmesi, hava kirliliği ve tütün kullanımının önlenmesi büyük önem taşımaktadır.”
“SİGARA VE TÜTÜN ÜRÜNLERİNİ KULLANMAYIN”
Sağlık Bakanlığının, risk faktörleriyle etkin mücadele edilerek KOAH hastalığının önlenmesi; hasta olanların erken teşhisi, düzenli takibi ve uygun tedavisi için önemli çalışmalar yürüttüğünü belirten Müdür Öztürk, sözlerini şöyle tamamladı: “İlgili paydaşlarla birlikte ‘Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programını’ hazırlayarak uygulamaya koymuş, birinci basamakta çalışan hekimlere yönelik ‘Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığını Değerlendirme ve İzlem Kılavuzunu’ hazırlamış, Hastalık Yönetim Platformu kapsamında oluşturduğu ‘KOAH’ izlem modülünü aile hekimlerimizin kullanımına açmıştır. Konunun önemi dolayısıyla, dünyada ve ülkemizde, her yılın Kasım ayının üçüncü Çarşamba günü ‘Dünya KOAH Günü’ olarak değerlendirilmektedir. Dünya KOAH gününün bu yılki teması ‘Nefesin Daralıyorsa KOAH’ı düşün!’ olarak belirlenmiş olup söz konusu tema ile bireylerin solunum yakınmalarını özellikle de kronik öksürük ve nefes darlığını önemseyerek erken dönemde sağlık kuruluşlarına başvurmalarının ve erken tanı almalarının öneminin vurgulanması amaçlanmıştır. Akciğerlerinizi sağlıklı tutabilmeniz ve sağlıklı nefes alabilmeniz için; Sigara ve diğer tütün ürünlerini kullanmayın. Soluduğunuz ortamın havasını temiz tutun. Düzenli ve dengeli beslenin. Düzenli egzersiz yapın, yürüyün, hareketli olun. Yaş grubunuza uygun aşınızı olun. İklim değişimine duyarsız kalmayın. KOAH izleminizi, aile hekiminize başvurarak düzenli bir şekilde yaptırın. İlaçlarınızı, doktorunuzun önerdiği şekilde düzenli kullanın.”
