Tarihin Tartışmalı Tanığı: Üngüzek Kalesi
Üngüzek Kalesi, Erzurum'un bir köyünde bulunan sarp kayaların en tepesine inşa edilmiş. Kimin, ne zaman, ne amaçla yaptığı bilinmeyen bir kale olan Üngüzek, yerel halkın ağzında bir efsaneye dönüşmüş ve zamanla umursanmayıp unutulmuştur.
Üngüzek Kalesi, Anadolu’nun tarihi yaşantısının çok olduğu bölgelerden biri olan ‘’Tao’’ bölgesinde yer almaktadır. ‘’Tao’’ bölgesi günümüz Türkiye’sinde Erzurum ilinin Uzundere ilçesinde ki Dikyar köyünün olduğu alandır. Kimine göre Gürcülerin, kimine göre Rumların, kimine göre ise Doğu Romalıların, kimine göre Anadolu Türk Beylikleri tarafından yaptırıldığı iddia ediliyor. İddiaların karmaşıklaştığı kalede, tapınaklar, kiliseler ve manastırlar bulunuyor. İçerisinde ki yapılara bakarak tamamen Türkler yoktu demek imkansızdır. Çünkü Türkler her gittikleri topraklarda dinlere ve insanlara saygı göstermiştir. Bu sebepten dolayı yıkmadan parçalamadan gittikleri yeri korumuşlardır.
Kimi kaynaklara göre Üngüzek, kimi kaynaklar göre Engüzek, kimisine göre ise Ağca kalesi olarak adlandırılan Üngüzek kalesi kısa tarihe bakıldığında Osmanlı’dan bu yana bulunduğu köyün adı Üngüzek diye anıldığı için Üngüzek diye adlandırılmaktadır. Üngüzek kalesi sarp kayaların başına yapılmış olması ve gittiğinizde tüyler ürperten yolu ve yapısı nedeni ile birçok korku filmine ev sahipliği yapabilecek manzaraya sahiptir. Yapısı ve bölgenin coğrafyası nedeni ile jeopolitik konumu sebebi ile Tortum vadisine göz kulak oluyor.
Tarihin tozlu sayfalarını açıp baktığımızda karşımıza çıkan olay ise 16’ıncı yüzyılda Osmanlı’nın şehri Gürcülerin ellinden aldığıdır. Bu olaydan dolayı kimileri ‘’burayı Gürcüler yaptı’’ demektedir. Bazı Tarih kaynaklarına baktığımızda ise Romalıların bile bölgeye hakim olduğunu söylüyor.
Bu sebeplerden kaynaklı burayı kimin inşa ettiği bilinmemektedir.
1574 yılında tutulmuş olan Osmanlı Mufassal defterlerinde dediğine göre, ‘’Üngüzek köyü, geniş bir oturma alanına sahip 142 haneden oluşan bir yerleşim yeridir.’’ demektedir. Bu Fetih olaylarını anlatan Gürcü kaynaklar da ise kalenin ismi ‘’Ağca’’ olarak geçmektedir. Üngüzek köyünün doğusunda yer alan kale, o zamanın ticaret yollarını kontrol halinde tutuyor ve orada Ticaret yapan insanların güvenliğini sağladığı içinde tüccarlardan da vergi almaktaydı. Bu özellikleri sayesinde ekonomik bir oluşum olmuş ve o topraklarda hüküm süren her hükümdar bu kaleye sahip olmak istemiştir.
MİMARİ ÖZELLİKLERİ
Üngüzek kalesi, köyün ‘’Dere’’ isimli mahallesinin sınırları içinde yer almaktadır. Kalenin deniz seviyesinden yüksekliği 1180 metrede olup, kirecin harç haline getirilerek kabaca inşa edilmiştir. Kale, 78 metre en, 38 metre yüksekliğe sahiptir. Kalenin duvarlarından günümüze kadar ulaşan kısmı 30 metre yükseklikte ki duvarı ve 4 kulesi kalmıştır. Kalenin duvar kalıntılarının dibinde ise Osmanlı zamanından kalma bir hamamın kalıntısı da vardır.
Bakmadan Geçme
