AFYONKARAHİSAR’DA YUNAN VAHŞETİ-5 – Kocatepe Gazetesi

Aziziye’de azınlıklar arasında Türklere yardımcı olanlar da çıkmıştır. Aki adındaki bir Ermeni, evini Türklere açmış, kapısında nöbet tutarak onlara zarar verilmesini önlemiştir. Rum Papazı Vasileos Panayotos’un çabalarıyla da kazanın tamamen yakılması engellenmiştir44.
Yunanlılar Bolvadin’i iki kez işgal etmişlerdir. İşgalin birincisi 2 Nisan 1337-3 Nisan 1337/1921 tarihleri arasında olmuş, bu arada düşman herhangi bir zararda bulunmamıştır. İkinci işgal ise 20 Ağustos 1337 tarihinde başlamış, 24 Eylül 1337/1921 kurtuluş gününe kadar aşağıda belirttiğimiz zulüm ve vahşet gerçekleştirmiştir45.
Bolvadin’in işgalinin otuz yedinci günü Yunalılar, halkın elinde bulunan hayvanlarını teslim etmelerini, aksini hareket edenlerin kurşuna dizilecekleri bildirilmiş; halk düşmana ağlayarak malını vermiştir. Düşman 24 Eylül 1921 günü sabaha karşı Askeri kışlayı yakarak kazayı terk etmiştir46.
Düşman, işgal sırasında Bolvadin’in kısmen merkezini ve Hamidiye, Koruca Ova, Dişli, Özburun, Çoğı, Karayokuş, Karamık Karaviran, Mandıra, Ebher, Yeni Çay ve Çay, Pazarağaç, Yörük Karaca köylerini, Çay nahiyesinin merkezini, Kindes?47, Akmeram?48[Akharım] köylerini yakmıştır49.
Çay nahiyesi Yunanlılar tarafından iki kez işgal edilmiştir. Nahiye ilk kez 21 Ağustos-24 Eylül 1337 tarihleri arasında, işgal altında kalmıştır. İkinci işgalde (2-3 Nisan 1337) Yunanlılar sadece bir gece iki gündüz Çay’da kalmışlardır50.
10 Ağustos 1921 tarihinde Yunanlıların Sandıklı-Hacıhan, Başağaç ve Kılandıras kesimine çekildiği, bu sırada bir kişiyi öldürdüğü, askeri kışlayı yaktığı, Ekinhisar ile Haçan arasında dokuz köyün ekinlerini yaktığı anlaşılmıştır51.
Başağaç köyünden Ömer Hoca’yı minareden sallamışlar. Sinir, Balmahmut ve Çavdarhisar köylerinde halkını camilere ve evlere doldurup yakmışlardır. Kozluca köyü yakılmış, Kör Süleyman adlı kişi boğazından süngü ile kesilmiştir. Sandıklı kışlası Yunanlılar tarafından yakılmış ve Karagözlerin Ali Osman öldürülmüştür. Sandıklı Sasak mevkiinde Yunanlıların uçaklarının inip kalkması için havaalanı yapımında her haneden bir kişiyi çalıştırmışlardır52.
Çivril’de Hükümet konağı, Şube (Askerlik Şubesi) binası, İstasyon ambarı, Kumpanyaya ait 4 ev, 2 medrese, 2 mescit, 2 cami, 35 odalı bir ev, Yunanlılar tarafından tamamıyla yakılıp yıkılmıştır. Köylerinden ise, 254 ev, 4 samanlık, 4 ahır, 6 koyun ağılı ile 100 odalı Dağmaz çiftliği; ayrıca 120 haneli Yave Beyi, 150 haneli Aktaş, bir hane, 20 haneli Silkor? köyleri tamamıyla yakılmıştır53.
Yunanlıların evleri, dükkanları vs. yerleşim yerlerini yakmaları sonucunda binlerce insan evsiz barksız kalmış, sadakaya muhtaç olmuştur.

44  Harp Tarihi Dairesi Arşivi, Dosya no:12-18, Kls.181, Belge:18’den naklen Altıntaş, agt., s. 30. Rahip Vasileos Panayotos’un 30 Teşrin-i evvel 921 tarihli yazılı İfadesinde Yunanlılar Aziziye’yede Hükümet Konağı’na halktan 424 kişiyi hapsettiklerini, bunları top ve gaz ile imha etmek istedilerini, ancak bunlardan üç dört kişiyi öldürdüklerini ve birkaç harmanı yaktıklarını beyan etmiştir. (Orta Anadolu’da Yunan Mezalimi, 3. kısım, Garp Cephesi Erkan-ı Harbiyesi İkinci Şubesi Neşriyatı, cüz:3, İstanbul 1337, s. 2).
45  Harp Mıntıkaları, Şehir ve Kasabaların İşgal, İstirdat ve Bombardıman Tarihleri, s. 76.
46  “Kurtuluş Savaşında Bolvadin”, (Anlatan: İbrahim Yavuz), Bolvadin Kurtuluş Sayısı, nr. 1, Bolvadin Turizm ve Tanıtma Derneği Yayını, t.y., s. 7.
47  Çay’da bu adla bir köy tespit edilememiştir.
48  Çay’a bağlı Akmeram köyü bulunmamaktadır. Kanaatimize göre bu köy Akharım köyü olmalıdır.
49  AYZV., 2. kısım, s. 128; Orta Anadolu’da Yunan Mezalimi, 3 kısım, s. 80-81 arasındaki tablo. Bu köylerle ilgili olarak geniş bilgi için bk.: İplikçioğlu, age., s. 4-6.
50 Harp Mıntıkaları, Şehir ve Kasabaların İşgal, İstirdat ve Bombardıman Tarihleri, s. 76.
51  Türk İstiklal Harbi II nci Cilt Batı Cephesi 5nci Kısım 1 nci Kitap, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayını, Ankara 1972, s. 176.
52  İplikçioğlu, age., s. 17.
53  AYZV., s. 134-135.