KUR’ÂN-I KERİM’DE “AHLAK”

Ahlâkın İslâm dinde önemli bir yeri vardır Peygamber Efendimiz Kur’an-ı Kerim’de güzel ahlâkı ile övülerek ”İnneke lealâ hulugın azîm /(Ey Muhammed) şüphesiz sen yüksek bir ahlâk üzeresin”(Kalem, 4) buyrulmuştur. Peygamberimiz de; “Ben ancak yüksek ahlâkı tamamlamak için gönderildim” (Muvatta, Hüsnu’I-Hulûk, 8) demiştir
İslam ahlakının ilk ana kaynağı Kur’an-ı Kerimdir. Peygamberimizin ahlâk ve yaşayışı Hz. Aişe vâlidemize sorulduğu zaman “Siz Kur’an okumuyor musunuz? O’nun ahlâkı Kur’an’dı” buyurarak bizleri Kur’an’a yönlendirmektedir. Yüce Kitabımız Kur’an-ı Kerim insanların uymaları gereken bir çok ahlaki ilkeler sunmuştur. Güzel ahlak teşvik edilirken, çirkin huylar ise kınanmıştır. Kur’an-ı Kerim’de Yüce Rabbimiz bizlere güzel huyları yerine getirmemizi emretmekte, çirkin huyları ise bize yasak kılmaktadır. Önemi açısından Cuma hutbelerinin sonunda hem Arapçası hem de meali okunan ayet-i kerimede şöyle buyurulmaktadır:
“Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayâsızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.” (Nahl / 90)
Allah’a İnandım De Sonra da Dosdoğru Ol
Bir kimse Peygamberimizin huzuruna gelerek:
“Yâ Resulullah! Din nedir? Bana öğret” dedi. Peygamberimiz: “Din güzel ahlaktır” buyurdu. Bir başka hadislerinde ise“El islâmü hüsnul hulg/İslam güzel ahlaktır” (Kenzü’l-Ummâl, 3/17, HadisNo: 5225.) buyurdu.
Bir rivayette, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’den sadece beş hadis rivayet etmiş olan Ebû Amr Süfyân İbni Abdullah es-Sekafî radıyallahu anh diyor ki;
-“Yâ Resûlallah! Bana İslâm’ı öylesine tanıt ki, onu bir daha senden başkasına sorma ihtiyacı duymayayım,” dedim.
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem: – “Allah’a inandım de, sonra da dosdoğru ol!” buyurdu ( Müslim, İmân 62; Nesâî, es-Sünenü’l-kebir, VI, 458; İbn Hibban, Sahih, III, 221; Taberânî, el-Mu’cemü’l-kebîr, VIII, 69)
Süfyân İbni Abdullah isteğini “Bana İslâm’ı anlat” diye Peygamber Efendimiz’e iletmemiş, “İslâmiyeti bana öylesine tarif et ki, bir daha senden başkasına sorma ihtiyacı duymayayım” diye arz etmiştir. Bu durum, bir yandan son derece özlü, açık ve kapsamlı bir cevap isteği, bir yandan da Hz. Peygamber’den, yirmi yılı aşkın peygamberlik süresince ortaya koyduğu İslâm ahlakının ve esaslarının özünü, özetini yapmasını istemek demektir. Bu bakımdan bu istek, sade bir tarif isteğinin çok ötesinde ve son derece anlamlı bir istektir.
Peygamber Efendimiz bu anlamlı ve zor isteği, “Allah’a inandım de, sonra dosdoğru ol”diye iki cümle ile yerine getirmiştir. Hadisin bir başka rivayetinde cevap, “Rabbim Allah’tır de, sonra dosdoğru ol!”şeklindedir. (Bk. Tirmizî, Zühd 61; İbni Mâce, Fiten 12; Dârimî, Rikak 4; Ahmed b. Hanbel, Müsned, III, 413; Hâkim, Müstedrek, IV, 313)