Nöbetçi Eczaneler
Şeyhlü kazası Yenice köyündeki Yenice Sultan Zâviyesi’ne ders vermek üzere 6 Rebiü’l-ahir 1323/10 Haziran 1905 tarihinde tayin olan ulamadan Mustafa oğlu [Çil] Hafız Ali Efendi’nin vefatıyla yerine damadı olan ulemadan Camii kebir Medresesi müderrisi Hacı Mehmet oğlu Hüseyin Efendi’nin atanması 6 Rebiü’l-ahir 1327/27 Nisan 1909 tarihinde arz edilmiştir44.
250 kuruş maaşla çalışan Mehmet Tahir Efendi, H. 1326/M. 1908-1909 senesinden beri Câmii Kebir Medresesi’nde Müderris Hüseyin Efendi’ye yardım etmek üzere ders vermekteyken H. 1329/M. 1911 senesinde İsceli-zâde Medresesi’ne tayin olmuş, burada Akaid Şerhi ve Mutavvel45 vs. ders verirken seferberlik münasebetiyle talebelerinin tamamı askere alınmalarından dolayı Câmii Kebir Medresesi’ne geçici olarak geri dönmüştür. Burada Kâfiye Islâh-ı Medâris-i İlmeye (Recep Efendi-zâde Medresesi) de tarih dersi vermiştir. 29 Rebiü’l-evvel 1333/14 Şubat 191546.
6. Cenkçi (Çenkici) Medresesi
Afyonkarahisar’da günümüzdeki Endüstri Meslek Lisesi’nin bulunduğu yerde Cenkçi (Çenkici) Mezar-lığı’nın ve zâviyesinin olması, medresenin de bu mevkide açılmış olabileceği fikrini vermektedir. Ancak ne zaman açıldığı tespit edilememiştir. H.1202/M.1787 yılında Kandilci-zâde Mustafa Efendi müderris olarak atanmıştır.47
7. Dehşeti Medresesi
Dehşeti Medresesi, Salih Dehşeti48 tarafından H.1282/M.1865 yılında, Nurcu Mahallesi’nde, Alaca Hamam karşısına açılmıştır. Dehşetî Efendi medresenin vakfını da kurmuş49, burada vefatına (öl.1895) kadar on yıl müderrislik etmiştir. Medresede Fıkıh, Feraiz, Cebir, Yedi Tula gibi dersler okutulmuştur50. 15 odalı ve 2 dershaneli olan medrese 1924 yılında kapatılmış, 1934 yılında da yıkılmış; yerine eski Tekel Müdürlüğü binası yapılmıştır51. Dehşeti Medresesi’yle alakalı olarak iki vakıf hakkında şu bilgileri sunuyoruz:52
a. Mûsâ Oğlu Nalband Hacı İbrahim Ağa Vakfı
Kayadibi Mahallesi’nden Mûsâ oğlu Nalband Hacı İbrahim Ağa, vefatından iki yıl önce, yani Nisan 1863 yılında vasiyet ederek ölümünden sonra mallarından 30 bin kuruşun ayrılarak vakfedilmesini istemiş ve damadı Ahmet Efendi oğlu Seyyid Mehmet Efendi’yi vasî tayin etmiştir. 30 bin kuruşdan 5 bin kuruşu da, Paşa Camii civârında bulunan Müsevvid Sâlih Dehşetî Efendi’nin yeniden yaptırdığı medresesinin bakım ve onarımı için vasiyet etmiştir. İbrahim Ağa vefat edince, mahkeme tarafından 15 Mart 1865 tarihinde vasiyetin yerine getirilmesi hükme bağlanmıştır53.
(Devamı Yarın)
KAYNAK
44 AŞS, nr. 640, s. 119/197.
45 Arap Edebiyatı’nda okutulan meşhur bir kitabun adı. (Devellioğlu, s. 692).
46 AŞS, nr. 669, belge no: 61.
47 AŞS, nr. 555, vr. 90a/228.
48 Hacı Nuh Mahallesi’nde oturan Sâlih Dehşetî, Abdullah oğlu Mehmet’in oğludur. Bir ara hac görevini yerine getirmiş, 3 Safer 1293/10 Mart 1876 tarihinden kısa bir süre önce vefat etmiştir. Hanımı Ayşe, çocukları Belîğa, Behîle, Fasîha, Mehmed Efsah, Mustafa Hâmî ve Ahmed Nebil’dir. Terekesinde “Basma kâmûs, yazma İhyâü Ulûm, basma Şerh-i Mevâkıf, Dürr-i Muhtâr, Şifâ-i Şerîf Şerhi Aliyyü’l-Kârî, basma Kudûrî Şerhi, mutavvel Silkûtî, Adalı Oğlu, mutavvel, basma Mev‘iza, basma Mir’ât-ı Şa‘rânî, yazma Mültekâ, İzmirî Mir’ât üzerine, Ramazân Efendi, Mehmed Paşa Târîhi, Kara Halîl Efendi, Mev‘iza-i Hasene, Dürrü’n-Nâcî, Tecvîd Şerhi, Burhân-ı Gül-nebevîsi, Kara Tepeli, Nuhbe, Cevherî, Fetevâdan Behçe, Misbâh, Risâle, Mantıku’t-Tayr, Ali Efendi Fetevâsı, Cilâ’ü’l-Kulûb, Vikâye Şerhi, Misbâh, yazma Halebî, Şevket Dîvânı, Müşakkat, Kâzî-Sûre-i Bakara, yazma Dîvân, Azmî Dîvânı, Kasîde-i Bürde, Şer‘a, İsmâ‘îl Hakkı” iismlerindeki kitaplar olduğu kaydedilmiştir. Dehşetî’nin orta gelirli bir kişi olduğu anlaşılmaktadır. Terekesinden 42.707 kuruş mal varlığı olduğu yazılıdır. (AŞS, nr. 606/, vr. 2b/5).
49 AŞS, nr. 669, belge no:189; Yazıcı, agm, s. 47.
50 Şefik Görkay, “Afyon’un Yetiştirdiği Meşhur Simalardan Dehşet Efendi ve Hayatından Birkaç Anı”, Beldemiz, nr. 28, (Temmuz-Eylül 1992), s. 34.
51 Atabek, age., s. 204; Gönçer, age., II, s. 84, 159.
52 Vakıf Eserleri, I., s. 95, 297.
53 AŞS, nr. 590, vr. 38b/153.
