Nöbetçi Eczaneler
8 Eylül 2010 Çarşamba 03:00:00 Hatırlarım. Adana’nın Kozan ilçesinde yaşarken bakkaldan çıktığımda “Hayırlı işler” derdim. Bakkal amca da “Hayırlı günler” cevabını verirdi.
Sonra Kırklareli’nde yaşamaya başladım. “Hayır” kelimesinin yerini “iyi” aldı. Artık bakkaldan çıkarken “İyi günler” diyordum, bakkal da karşılık olarak “iyi günler” cümlesini kuruyordu.
Ankara’da ise ikisinin karışımını yaşadım. Bakkala “İyi günler” ile girip “Hayırlı işler”le çıktım çoğu zaman.
Her iki hitap şekli de yadırganmıyordu muha-tapları tarafından. Herkes, bu hitaplarda bir iyi niyet olduğunu anlıyordu.
Bakıyorum da günümüzde kelimelerin kullanım alanları değişti. Evet, dilin zenginliği, her solukta hissedilen bir olgu. 3-4 ay öncesine kadar “hayır” kelimesini kullanmaktan imtina eden bir kesim, son zamanlarda bu kelimeyi sahipleniverdi. “Hayır” kelimesiyle selamlaşanlar ise yine ne tesadüf ki 3-4 aydır bu kelimeye soğuk bakıyorlar.
İşin ilginci, bir kesimi irtica ile suçladığı varsayılanlar, suçlandığı varsayılan kesimin kelimelerini kullanıyor. İrticayla suçlandığı varsayılan kesim de irticayla suçladığı varsayılan kesimin kullandığı “uğur” sözcüğünü tercih ediyor.
Aslına bakarsanız “Hayır”ın “Evet”in karşıtı olması dışındaki tüm anlamları, cümle içinde kullanımları olumlu. Açalım Türk Dil Kurumu’nun sözlüğünü. Gerçi, madem bir hesaplaşma sürecine girdik, Türk Dil Kurumu’nun başına 12 Eylül 1980 darbesinden sonra nelerin geldiğini de sorgulasak ya.
Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun 12 Eylül 1980 darbesinden sonra hazırlanan Anayasa’nın 134. maddesine dayanılarak çıkartılan 2876 sayılı Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu’nun yürürlüğe girmesi üzerine özel hukuk tüzel kişiliğini kaybettiğini hatırlasak mesela. TDK’nın Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu’na bağlandığını anımsasak…
Neyse konumuza dönelim tekrar:
TDK sözlüğünde, hayır dua, hayır işlemek, hayırla yad etmek, hayra yormak, hayrını görmek, hayır işlemek, hayır hesanat gibi söz topluluklarına rastlıyoruz.
Bir de “hayırsız” var tabii. Yararı olmayan, sevgi ve bağlılığını yitiren anlamlarına geliyor “hayırsız”.
Yani hayırsızlık, pek de hayra alamet değil, makbul de değil ayrıca.
“Müspet” bir kelime bu “hayır”.
Sözü fazla uzatmaya gerek yok.
Herkese hayırlı bayramlar dilerim.
