BİLİM TARİHİ

2. Dünya Savaşı iki kutuplu dünyanın her alanda olduğu gibi yıkıcı silahlar konusunda da yarıştığı bir dönem oldu. 1942 yılında ABD Başkanı Roosevelt atom bombası çalışmaları için hızlı bir program hazırlanması emrini verdi. Manhattan Projesi denilen bu çalışmaları yapan ekibin başına ünlü fizikçi J. Robert Oppenheimer getirildi. Bu ünlü fizikçi 1925 yılında Harvard Üniversitesi’nde lisansını tamamladı. 1936 yılında Kaliforniya Üniversitesinde profesör olarak göreve başladı. Çalıştığı ekiple 16 Temmuz 1945 yılında bir deneme yaptı. Bu atom bombasının yarattığı tahribatı göstermesi bakımından çok etkileyici ve korkutucu bir denemeydi. Oppenheimer’in yaratılmasında katkıda bulunduğu ilk nükleer patlama buydu. Ağustos 1945’te Hiroşima ve Nagazaki şehirlerinin bombalanmasıyla yüzbinlerce insan hayatını kaybederken ünlü fizikçi ABD’de bir halk kahramanı gibi karşılandı. Ancak Oppenheimer için hem vicdani hem de dış hesaplaşmalar başlayacaktı.
Oppenheimer bir Einstein değil ama iyi bir fizikçiydi. Hindu felsefesine ilgisiyle bilinen ünlü fizikçi Japon şehirlerinin bombalanmasından sonra “Ben artık dünyayı yakan ölümün ta kendisiyim” demiştir. 17 Ağustos 1945 yılında Hiroşima’nın bombalanmasından iki ay sonra ABD hükümetine nükleer silahların yasaklanmasını istediğini yazılı olarak ifade etmiş, Başkan Truman’a ellerinde kan olduğunu söylemiştir. Ünlü fizikçi 1954 yılında Amerika karşıtı faaliyetler komitesi önünde ifade vermeye çağırıldı. Kendisi komünist ilan edildi. ABD için bir güvenlik sorunu olarak görüldü. Siyasi olarak dışlandı. Komünist ilan edilmesinin arkasında kardeşi Frank ve eşinin komünist parti üyesi olması vardı.
Sovyet karşıtı fizikçi Edward Teller ABD’nin güçlü statüsünü koruması için hidrojen bombasını yapması gerektiğini düşünüyordu.
Oppenheimer bombanın yıkıcı gücünü düşünerek ve Sovyetlerin benzerini yapabileceğini söyleyerek Hidrojen bombasının yapılmasına karşı çıkıyordu. Albert Einstein başta olmak üzere birçok fizikçi ABD’nin bombayı zaten mağlup olan bir düşmana uyarı bile yapmadan atması ve masum insanların ölmesi nedeniyle hayal kırıklığına uğradıklarını ifade etmişlerdir. Oppenheimer bu tür bombaların neden olacağı sonuçlardan açıkçası korkmuş ve korkaklıkla suçlanmıştır. ABD hükümetine göre bir halk kahramanı olan ünlü fizikçi kısa sürede bir haine dönüştürmüştür. Oppenheimer pişmanlık ve vicdan azabı tartışmaları bir yanda dururken nükleer barış için yirmi yılı aşkın bir süre çalışmıştır.
1967 yılında ölen J. Robert Oppenheimer bombayı yapmaktan, Japonya’ya karşı kullanılmasını tavsiye etmekten pişman olduğunu bir kez dahi söylememiştir. Belki de söylemeye dili varmıyordu. Çünkü onca ölümün yanında sözlerin bir anlamı yoktu.
Not: Ünlü yapımcı Christopher Nolan’ın merakla beklenen “Oppenheimer” filmi Ağustos başında sinemalarda gösterime girdi.