Nöbetçi Eczaneler
Moldova ve bu cumhuriyet içerisinde özerk bir bölge olan Gagauzya, benim en çok gittiğim ve hayatımın en büyük ödüllerini aldığım ülkedir. Türk’e ve Türkiye’ye içten dost olan bu ülke insanları zaman zaman beni arayıp sorarlar ve fırsat buldukça da ziyaret ederler. Pandemi öncesine kadar, ben de hemen hemen her yıl bu ülkeyi ziyaret ederdim.
Her şeye rağmen şimdi de Gagauz kardeşlerimizin yardımlarına koşar, onları her zaman ve her yerde kollarım…Nitekim geçtiğimiz ay Trabzon’un Akçaabat kentinde düzenlenen uluslararası folklor festivaline bir Gagauz grubunun katılmalarını sağladım.
Geçen hafta sonunda Moldova Parlamentosunda Milletvekili olan Gagauz asıllı Bayın İvanna Köksal ve O’nun değerli eşi Rafet Köksal beni ziyaret ettiler ve İvanna Hanım, bu güne kadar Gagauz Türkleri için gösterdiğim çabalar için teşekkür ederek, bir şükran plaketi verdiler.
Gagauzlar ve onların özerk Devletleri hakkında bilgileri olmayan okurlarımız için ben kısaca tanıtmak isterim:
Moldova Milletvekili İvannaHanım, Yazarımıza şükran plaketi verirken
Gagauzya
SSCB’nin dağılmasından sonra, o Birliği oluşturan 15 cumhuriyet, bağımsızlıklarını ilan ettiler. Bunlardan birisi de Moldova idi. İkinci Dünya Savaşından sonra, Romanya’nın Moldova Bölgesi’nin geniş bir kısmına, Basarabya’nın bir bölümü eklenerek, Moldova adlı bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti oluşturuldu. Bu Cumhuriyetin egemen zümresi, sonradan kendilerine Moldovan adı verilen Romenler’dir. Bu zümreden başka, Dinyester Nehri çevresinde yaşayan Ruslar; Basrabya’nın Bucak Bölgesi’ndeki Gagauz’lar ve cumhuriyetin her yanındaki öteki milletler; Ukraynalı, Bulgar, Kafkasya Halkları, Orta Asyalılar vb. Moldova’nın asli unsurlarıdır.
Moldovanlar’ın, SSCB’nden ayrılıp, Bağımsız bir Cumhuriyet ilan etmeleriyle birlikte, Gagauzlar da bağımsızlıklarını ilan ederek, 1990 yılında “Gagauz Cumhuriyeti” ni kurdular. Kısa sürede, bağımsız bir devlette bulunması gereken bütün kurumlar oluşturuldu. “Halk Topluşu” adıyla bir Meclis kuruldu. Esasen Bucak Bölgesi’nin merkezi konumundaki Komrat Kasabası, Başkent ilan edildi ve Halk Topluşu bu Kasabada toplandı.
Moldova’da demokratik sistem kurulup, işler yoluna girmeye başlayınca, Moldovanlar, Gagauz Cumhuriyeti ile uğraşmaya başladılar. Esasen, Türkiye de dahil, hiç bir devletin resmen tanımadığı Gagauz Cumhuriyetini ortadan kaldırmak için her türlü baskıya başvuruldu! Bir keresinde, asker, polis, sivil büyük bir Moldovan kalabalığı, Gagauzlar’ın yaşadığı Bucak’ı kuşattılar; kan dökülmesini, iki tarafın saygın kişilerinin yatıştırıcı nutukları önledi. Sonra müzakereler yoğunlaştı. Neticede Moldova Parlamentosu, Cumhuriyet ilanının geri alınmasına karşılık Gagauziye’ye özerklik vermeyi kabul etti. Böylelikle “Gagauz Yeri Özerk Bölgesi” resmen kurulmuş oldu.
Bugün Romanya, Ukrayna, Bulgaristan ve Moldova’nın arasında, minik de olsa bir Gagauz-Türk Devleti bulunmaktadır.
Gagauz Yeri Özerk Bölgesi’nin yasalaşması, Devletin oluşumunda önemli bir değişikliğe yol açmadı. Sadece Cumhurbaşkanı sıfatının yerini “Başkan” aldı. İlk Başkan seçimini GeorgiTabunşçik kazandı. Birçok siyasi partiler kuruldu. Ne var ki, ekonomik durumun, hayatı güçleştirmesi, halkın yönetime güven duymamasına yol açtı. Başından beri büyük yardımlarda bulunan Türkiye, her alandaki desteğini sürdürdü. Bu süreç içerisinde T.C.’nin desteğiyle su sorunu çözümlendi. İçme suyu olmayan Gagauziye adeta yeni bir hayata kavuştu. Artık Gagauz Yeri’nin elektriği sık sık kesilmiyor. Her sahadaki kamu görevlileri Türkiye’de eğitildiler. Çok sayıda Gagauz genci Türkiye’de lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi gördü ve görmektedir. Kadınlı erkekli binlerce Gagauz Türkiye’de çeşitli işlerde çalışarak geçimlerini sağlamaktadır. Kısaca TİKA olarak bilinen Türk İşbirliği Kalkınma Ajansı, Gagauziye’de dil ve el sanatları kursları açmaktadır. Bu Ajans Gagauzlar için Radyo ve Televizyon istasyonları kurmuş; “Atatürk Kütüphanesi” oluşturmuş; eğitime yardım amacıyla öğretmenler göndermiştir.
