ÜÇ TÜRLÜ KOMŞU VARDIR – Kocatepe Gazetesi

 Ebu Bekr el-Bezzâr diyor ki: Bize Ubeydullah îbn Muhammed’ in Câbir İbn Abdullah’tan naklettiğine göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurdular:
“Komşular üçdür: Komşu vardır; bir hakkı olur. Komşuların hak yönüyle en aşağısı budur. Komşu vardır, iki hakkı olur. Komşu vardır, üç hakkı olur. Komşuların hak yönünden en üstünü de budur. Bir hakkı olan; müşrik ve akraba olmayan komşudur. Bunun yalnızca komşuluk hakkı vardır. İki hakkı olan komşu; müslüman komşudur. Onun; bir İslâm, bir de komşuluk hakkı vardır. Üç hakkı olan komşuya gelince; bu da müslüman ve akraba olan komşudur. Bunun bir komşuluk, bir İslâm ve bir de akrabalık hakkı vardır.” Bezzâr diyor ki: Bu hadîsi Abdurrahmân îbn Fudayl’dan sadece tbn Ebu Füdeyk’in rivayet ettiğini biliyorum.
9  — îmâm Ahmed, Muhammed îbn Ca’fer et-Taberî kanalıyla… Hz. Âişe’den rivayet ediyor ki O, Rasûlullah’a; benim iki komşum var, hangisine hediye vereyim? Diye sormuş. Allah Rasûlü de, kapısı sana daha yakın olanına, buyurmuş. Hadîsi Buhârî, Şu’be’den rivayet etmiştir.
Âyette geçen «Yakın arkadaş» hakkında Sevrî… Ali ve İbn Mes’ûd’ dan rivayetle; bu, kadındır (kişinin karısıdır) demiştir.
İbn Ebu Hatim şöyle diyor: Bu açıklamanın benzeri Abdurrahmân İbn Ebu Leylâ, İbrahim en-Nehaî, Hasan ve kendisinden gelen rivayetlerden birinde Saîd İbn Cübeyr’den nakledilmiştir, İbn Abbâs, Mücâhid, İkrime ve Katâde bunun; yol arkadaşı olduğunu söylerken, Saîd îbn Cübeyr; sâlih arkadaştır, demiş. Zeyd İbn Eşlem de, o hazarda (ikâmet halinde) seninle birlikte oturan, yolculukta da arkadaş olandır, demiştir.
Allah’a güvenir ve O’na tevekkül ederiz.
Allah Teâlâ’nın: “Elinizin altında bulunanlara iyilik edin.” buyruğu; kölelere iyiliği tavsiye etmektedir. Çünkü köle çaresiz ve zayıf olandır. İnsanların ellerinde esîrdir. Rasûlullah (s.) ölümünden önceki hastalığında ümmetine vasiyette bulunup şöyle buyurmuşlardı: Namaza ve ellerinizin altında bulunanlara (kölelere) dikkat edin. Bunu çok tekrarlamışlardı.
İmâm Ahmed der ki: Bize İbrahim İbn Ebu’l-Abbas’ın… Mikdâm İbn Ma’dîkerib’den naklettiğine göre; Rasûlullah (s.a.) şöyle buyurmuşlardır: Kendi nefsine yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Çocuğuna yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Karına yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Hizmetçine yedirdiğin, senin için bir sadakadır. Hadîsi Neseî, Bakiyye’den rivayet etmiştir ve isnadı sahihtir.
Abdullah ibn Amr’dan rivayet edildiğine göre; o, kâhyasına şöyle demişti: Kölelere yiyeceklerini verdin mi? O, hayır deyince de: Git ve onlara yiyeceklerini ver. Çünkü Allah Rasûlü (s.) şöyle buyurmuştur: Kişiye günâh olarak; sahib olduklarına (kölelerine, bu zamanda ise çalışanlarımıza) yiyeceklerini vermemek yeter. Hadîsi Müslim rivayet etmiştir.
Ebu Hüreyre’den rivayete göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurmuşlardır: Kölenin yiyecek ve giyeceği (efendisinin üzerinde) bir hakkıdır. Ona ancak gücünün yetebileceği iş yüklenir. Bu hadîsi de Müslim rivayet etmiştir. Yine Ebu Hüreyre’den rivayete göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurmuşlardır: Sizden birinin hizmetçisi yemeğini getirdiğinde, şayet birlikte oturtmuyorsa, bir veya iki lokma, bir veya iki yiyecek ona versin. Zîrâ o, kendisinin rahat ettirilmesini ve tedavisini üstlenmiştir. Hadîsi Buhârî ve Müslim tahrîc etmişlerdir. Lafız, Buhârî’nindir. Müslim’in lafzı ise şöyledir: Kendisiyle birlikte oturtsun ve o da yesin. Şayet yemek az ise eline bir veya iki yiyecek koysun.
Ebu Zerr’den rivayet edildiğine göre; Rasûlullah (s.) şöyle buyurmuşlardır: Onlar, kardeşleriniz, köle ve câriyelerinizdir. Allah onları sizin elleriniz altında, kılmıştır. Kimin kardeşi elinin altındaysa; ona yediğinden yedirsin, giydiğinden giydirsin ve güç yetiremeyecekleri işi onlara yüklemesin. Şayet onlara böyle bir iş yüklerseniz onlara yardım ediniz. Hadîsi Buhârî ve Müslim tahrîc etmiştir.