Ebu Kâhil’den (r.a.) şöyle rivayet ediliyor:
“Ashâb-ı kiramdan iki kişinin arasında kılıç kılıca gelecek derecede münakaşa oldu. Ben onların birisiyle karşılaştım ve kendisine ‘Seninle filan adamın arası niçin bozuldu? Oysa o, seni övüyor, medh-u senâ ediyor’ dedim. Sonra öbürüne rastladım, aynı şeyleri ona da söyledim. Böylece onların ikisini barıştırdım. Sonra dedim ki bu iki kişinin arasını buldum ama nefsimi de helâk ettim. Bunun üzerine Hz. Peygamber’e gittim hâdiseyi anlattım. Hz. Peygamber şöyle buyurdu:
Ey Ebu Kâhil! Yalanla da olsa halkın arasını bul!” (Taberânî, el-Mu’cemü’l-Kebir, 18/361)
Nevvas b. Sem’an b. Hâlid el-Kilâbî Hz. Peygamberden şöyle rivayet eder:
“Neden ben sizin -pervanenin ateşe atıldığı gibi- yalanlara atıldığınızı görüyorum? Şüphesiz ki yalanın tümü, insanoğlunun aleyhine yazılır. Ancak kişi savaş halinde yalan söylerse, bu müstesnadır. Çünkü harb hile demektir veya iki kişinin arasında buğz olursa, kişi onların arasını düzeltirse veya hanımına birşeyler söyleyip onu razı ederse (bu durumlarda yalan söylemek mübahtır).194 (Ahmed, Müsned, 6/403, 454,455; Tirmizî, Birr ve’s-Sıla, 26; Süyuti Câmiu’s-sağir, nr. 6276;)
İmam Gazâli meşhur eseri İhya’da dilin âfetlerini anlatırken yalan söyleme konusunda şöyle diyor:
Görüldüğü gibi bu üç yerde yalan söylemek caizdir. Bu üçünün dışında da bunlara benzeyen durumlarda dinen geçerli bir maksat olması şartıyla yalan caizdir.
Bir zâlim, birini yakalayıp malını sorsa, malım yok diye inkâr edebilir. Ya da kişi kendi ile Rabbi arasındaki haklardan olarak işlediği suçtan dolayı sultan onu yakalasa, “Zina etmedim, içki içmedim” diye inkâr edebilir. (Dil Belası, İmamı Gazali, sayfa: 144, Tercüme: Muhammed Hakan Öner, Aralık 2007,Semerkand)
Allah Resûlü şöyle buyurmuştur:
“Her kim şu çirkin şeylerden (günahlardan) birini yaparsa, Allah kendisini gizlemişse, o da bu örtüyle günahını gizlesin.” (Hâkim, el-Müstedrek, 4/244,Beyhâki, es-Sünenü’l Kübrâ, 8/330; Süyûtî, el-Câmiu’s-Sağir, nr. 175)
Buradaki hikmet şudur: İşlenen kötülüğün ilân edilmesi de onu yapmak gibi suçtur. Kişi yalanla bile olsa, kanını, zulümle alınmak istenen melını ve ırzını koruma hakkına sahiptir
Başkasının şeref ve namusunu koruma konusunda, kendisine kardeşinin gizli bir halinden sorulduğu zaman haberi olmadığını söyleyip inkâr edebilir.