AFYONKARAHİSAR’DA YUNAN VAHŞETİ(2)-2 – Kocatepe Gazetesi

Yunan işgal ve mezalimi karşısında Afyonkarahisar kadınları da duyarlılık göstererek, gönderilen protestolara imza atmışlardır.
8 Kanun-ı evvel (Kasım) 1919 tarihli İkaz gazetesinin haberine göre, Yunan mezaliminin devamı karşısında pek çok üzülen şehrin aydın hanımları toplanarak, uzunca bir protesto kaleme almış, üzüntülerini padişaha arz için bir telgraf metni düzenlemişler. Bu telgrafı Dâhiliye Nezaret-i Celilesi’ne arz eylemişlerdir4.
İstanbul’un işgali üzerine, Afyonkarahisar sancağında kadını ve erkeği ile üç yüz bin kişi adına Mutasarrıf Ethem Bey 20.03.1920 tarihinde tarafsız hükümetlere ve İtilaf Devletlerine bir protesto telgrafı göndermiştir5.
Çeşitli makamlara gönderilen bu protesto telgraflarından anlaşıldığına göre Afyonkarahisar halkı işgal karşısında ilgisiz kalmamış planlı bir şekilde düşmanla mücadele etmiştir.
10. YARALARIN SARILMASI
Yunan işgali sırasında düşman tarafından yakılan ve tahrip edilen evlerin tamir ve inşası için 24 Nisan 1337/1921 tarihinde bir kararname ile neler yapılabileceği kararlaştırılmıştır6. Açıkta kalan halkın ev yapımı için 1922 yılında beş yüz bin lira ödenek ayrılmıştır. 1923 yılında da yeterli ödenek ayrılmış, ancak tahribatın büyüklüğü sebebiyle yeni imar işlerine en acil olanlardan başlanması ve mahallerinden istenen tahsisata ait çalışmaların başlandığı anlaşılmaktadır. Afyonkarahisar’dan Yunan tahribatından mağdur olanların resmi olarak müracaatta bulunmadıkları anlaşılmakta olup bu hususla ilgili olarak resmi kayıtlarda sadece Sandıklı ile ilgili bilgiler mevcuttur. Sandıklı’da iki köy tamamen, iki köy kısmen; 56 ev de tamamen yanmıştır. İhtiyaç sahipleri komisyonlardan 28.000 lira talep etmiş, 1339/1923 yılında bu paranın verilmesi planlanmıştır7.
12. YUNAN VAHŞETİYLE İLGİLİ RAPORLAR
a. KARAHİSAR MUTASARRIFLIĞI’NIN RAPORU
Afyonkarahisar Mutasarrıflığı’nın Yunan mezalimine ait 16 Teşrin-i evvel 38 tarihli raporu aşağıya çıkarılmıştır:8
Yunanlılar son defa Karahisar livası merkezini 12 Temmuz 38’de işgal etmiş ve kuvvetlerini Sandıklı, Çivril, Bolvadin ve Aziziye kazalarına yaymışlar ve Sakarya Muharebesi neticesinde Bolvadin, Aziziye ve Sandıklı kazalarından çekilmiş ve merkez liva köylerinden 115 ve Çivril’den 22 köyü, merkez liva ve Çivril kazası merkezini 27 Ağustos 1338 tarihine kadar işgal altında bulundurmuşlardır. İşgal müddeti zarfında Yunanlıların yaptıkları tahribatları ve barbarlıkları aşağıya çıkarılmıştır: Yunanlılar:
1. İşgalin ilk gününden itibaren masum Müslüman halkı zor ve şiddet kullanarak mezalime başlamışlar ve bu zulümlerini işgalin son gününe kadar artırarak devam ettirmişlerdir.
2. Akviran köyüne girdikleri zaman öğle vakti idi. Öğle ezanı okumak için minareye çıkan müezzine Kuva-yı Milliye’yi çağırıyorsun! diye silahlarıyla önce müezzini arkasından 25 kişiyi şehit ettikten sonra köyü baştan başa yakmışlardır.
3. Silah aramak bahanesiyle zor kullanarak köy ve kasaba halkını hapis etmiş, dövmüş ve çeşitli işkenceler yapmışlardır. Birçok kişiyi de Kuva-yı Milliye’ye malumat vermek töhmetiyle dövmüşlerdir.
4. İstihkâm kazmak için Müslüman halkı zorla çalıştırmışlar ve bütün tahkimatı angarya yoluyla Müslümanlara yaptırmışlardır.
5. Ufak bir bahane ile bazı köyleri yakarak bazı Müslümanları makineli tüfek ateşine tutmuşlar, ayrıca kasatura ve süngü ile kadın, çoluk çocuk demeden, önlerine geleni öldürmüşlerdir. Yunanlılar bu zulüm ve vahşetleriyle Müslüman Türklerin bütün manevi güçlerini kırarak onları hayvan sürüsü gibi istedikleri şekilde kullanmak; mallarını ise zorla gasp ederek aç ve sefil bir hale getirmek istemişlerdir. Özellikle Deper, Kışlacık, Büyük Kalecik, Küçük Kalecik, Çakır, Çavdarlı, Doğanlar, Olucak, Süğlün, Döğer, Sarıcaova, Liğen (Leğen), Beyköyü, Eğret, İhsaniye köylerini tamamıyla yakmışlardır.