Bir Mü’minde bulunması gereken özelliklerden birisi de tefekkür etmektir. Kur’an bizi tefekküre, davet eder. İslâm âlimleri Allah’ın ayetlerini ikiye ayırıyorlar. 1.Tenzîli âyetler, 2.Tekvînî âyetler. Tenzîli ayetler denince ilk aklımıza yüce kitabımızda yer alan ayetler gelir. Yine Allah tarafından indirilmiş, gönderilmiş kitaplardaki ve suhuflardaki âyetlerin tahrif edilmemiş yâni bozulmamış asılları da Tenzîli ayetler kapsamına girer. Bir de Tekvîni/Kevni yâni yaratılmış ayetler vardır ki Kur’an-ı kerim’in ifadesiyle bu ayetleri yazmak için denizler mürekkeb, ağaçlar kalem olsa bir o kadarı da olsa yine yetmezdi. (Bak: Kur’an, Kehf suresi, Âyet.109) Yine kitab denince Yüce kitabımız Kur’an-ı kerimden sonra ilk akla gelen kitap kâinat kitabıdır. İnsan da başlı başına okunması, anlaşılması ve üzerinde uzun uzun düşünülmesi gereken bir kitaptır. İnsanın başlı başına bir kitap olduğuna dikkat çeken Hz. Alli “Sanırsın ki sen küçük bir cisimsin, oysa sende koca bir âlem dürülmüştür” der.
Kur’an, insanları Allah’ın kâinat kitabındaki âyetleriyle Kelâm-ı Kadîm’indeki âyetleri ibretle ve basîretle düşünmeğe çağırıyor. Kur’an bu çağrısında tedebbür, tefekkür, taakkul ve tezekkür gibi çok değişik kelime ve kavramlar kullanıyor.
Tefekkür, tasavvufî açıdan nefsânî sıfatlar sebebiyle perdelenen kalbin matlûbunu aramasıdır. Dolayısı ile tefekkür bir talep/istek işidir. İnsanın belirgin vasıflarından biri olan tefekkür, düşünme yeteneğinin insandaki aklî ölçülere göre çalışması olarak ta ifâde edilebilir. Vesîlelere başvurmak sûretiyle gayeleri elde etmeye çalışmadır. Amaca ulaşmak için basîretin çaba sarfetmesidir. Tefekkür kavramıyla insanları düşünmeye çağıran Kur’an âyetleri, insanlardan iki önemli konuda düşünmelerini istemektedir. Gözle görülen kâinat kitabındaki ve Kur’an-ı Kerimi’ndeki âyetleri düşünmek.
İnsan kendisini kuşatan evreni, ondaki sonsuz âhengi, san’at ve bedîî güzellikleri düşünerek bunların arkasındaki gerçek kudret sâhibini algılamaya yönelir. Kur’an, îmanın kuru bilgi olmaktan çok duygu olarak yaşanmasını sağlamak için insanları yerleri ve gökleri seyretmeye ve onlar hakkında düşünmeye çağırmaktadır. İnsan, düşünmr gücüyle bunlar üzerinde durduğu takdirde zihnî yetenekleriyle ve aklî istinbatlarla eşyânın ardındaki hakîkati kavrama imkân ve iktidârına ulaşabilecektir. Nitekim şâir:
Bir kitâbullah-ı a’zamdır serâser kâinat
Hangi harfin yoklasan manâsı Allah çıkar.
Kur’an’ın insanları, üzerinde düşünmeye çağırdığı diğer bir husus ta kendi âyetlerini anlamaya çalışmaktır. Kur’an’ın bildirdiği metafizik gerçekler, geçmiş kavimlerin haberleri, helâk olan toplumların helâk oluş sebepleri, ölüm ve âhiret gibi konular düşünmeğe konu edilmesi gereken mes’eleler arasında yer almaktadır. Düşünen insan, ibret alan, sorgulayan, basîret ve ferâseti açılan insandır.