İLK DENEME

Cumhuriyet rejiminin çok partili rejime geçişle ilgili ilk denemesi olarak 12 Ağustos 193 tarihinde Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu. Fethi Okyar başkanlığa getirildi.
Serbest Cumhuriyet fırkası 1930’lu dönemlerde ortaya çıkan önemlisi siyasal olaylardan bir tanesidir. Bu parti çok partili hayata geçiş denemeleri sürecinde yer alan ikinci parti niteliğini taşımaktadır. Parti, 17 Kasım 1930 tarihinde kapatılmıştır.
Serbest Cumhuriyet Fırkası, siyasetin özellikle çok partili döneminde ortaya çıkmıştır. Cumhuriyet dönemi içerisinde kurulmuş olan ve çok partili siyasi hayata geçiş sürecinde ikinci kez parti açılması kapsamında denenen siyasi partiyi ifade etmekteydi.
Atatürk’ün istek ve onayı ile birlikte, dönemin Paris Büyükelçisi olan Fethi Okyar’ın başkanlığı kapsamında Cumhuriyet Halk Fırkası’na karşı birikmiş olan tepkileri dağıtmak ve devleti sarsmayacak yapıda bir muhalefet partisini oluşturmak amacı ile kuruldu. Cumhuriyetçilik, laiklik ve milliyetçilik ilkelerine bağlılığın vurgulanmakta olduğu parti programı kapsamında, Cumhuriyet Halk Fırkası’ndan daha farklı olarak, devletçi bir ekonomi yerine özel bir girişim savunuldu. Parti kısa zamanda, geniş kitleleri çevresinde topladı.
Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurucusu ve genel başkanı Ali Fethi Okyar’dı. Partinin genel sekreteri ise Mehmet Nuri Conker’di. Serbest Cumhuriyet Fırkası, Mustafa Kemal Atatürk’ün isteği üzerine Ali Fethi Okyar’a verilmiş olan bir yetki idi. Demokrasinin sağlanması amacı ile çok partili hayata geçiş denemeleri gerçekleştirilmişti.
Serbest Cumhuriyet Fırkası; Rauf Orbay’ın partinin kurulmasından önce cumhuriyet rejimi ile alakalı eleştirilerinin ortaya çıkması ve partinin kurulmasının ardından kısa bir zaman sonra bazı rejim muhaliflerinin partinin etrafında toplanması çeşitli olaylara neden olmuştu. Bu olaylar ile beraber partinin dini duygular konusunda propaganda olarak kullanıldığı isyan olan Şeyh Said İsyanının ortaya çıkmasında etkili olduğu iddiaları ile kapatılmıştı.