IV. MURAT VE SİVÂSÎ MÜNASEBETLERİ

Muhammed Nazmî, Abdülmecîd-i Sivâsî ile IV. Murat’ın münâsebetleri bağlamında şu ilginç olayı naklediyor: “Bağdat Fâtihi Sultan Murat oldukça sert tabîatlı ve cebbar biri idi. Sebepsiz yere Sakarya şeyhini, Rûmiyye şeyhi’ni, mevâlî ve kuzâttan pek çok kimseyi örf ve izâfeti ile selb edip, husûsen Şeyhülislâm Ahî-zâde Hüseyin Efendi’yi şehid etmişti. Sivâsî Efendi’yi de kendi ifâdelerine göre on beş kere öldürme niyetiyle yanına dâvet etmiş, ancak her seferinde Allah’ın emriyle bir gazab-ı İlâhî mâni olmuş, netîcede Pâdişah bu niyetinden vaz geçmiştir.” NazmiEfendi padişahın Sivâsî’yi öldürme isteği ve gerekçesine değinmemekte ancak; şehid olan meşâyihin bu kudret ve tasarrufa kâdir olamadıklarına vurgu yapmaktadır (Gündoğdu, 2006, s.15-38).
Nazmî, Sivâsî ile IV. Murat arasında iyi ilişkilerin devam ettiği hatta padişahın onun vaazlarına katıldığını, bir vaaz sonrası kendisine adet üzere vakıftan tayin olunan kürk giydirdiğini daha da önemlisi padişah’ın Sivâsî’ye “Eğer Padişahlara başkasından bîat mümkün olsaydı sana bîat ederdim.”dediğini nakletmektedir “Bk. Nazmî, s. 143-144.” (Gündoğan,1999, s.15).
Nazmî Efendiye göre IV. Murat’a Bağdâd’ın İranlılardan geri alınacağını ilk defa müjdeleyen de yine Sivâsî Efendi olmuştur. Nazmî’nin ifâdesine göre, sahîh bir nakille anlatıldığı üzere; “Sultan Murat Bağdat’ı feth etmeğe niyet ettiğinde Sivâsî Efendi’yi dâvet edip; “Bağdat’ı feth etmeğe niyet ettiğimi duymuşsundur. Fetih müyesser olur mu? Bize haber ver.” dediğinde, Sivâsî Efendi; “Evet Padişahım, “…Siz Allah’ (ın dînine, peygamberine) yardım ederseniz, o da (düşmanınıza karşı) size yardım eder…”85 âyeti ile sâbittir ki, eğer reâyâya adâlet eder ve üzerlerinden zulmu def ve gadaba uğrayanlardan afv, fukarâya in’âm ve ihsân ile Allah’a nusret edersen, Allah da sâdece Bağdat’ın fethi ile değil daha nice beldelerin fethiyle nusret eder.” demiştir. Sultan Murat; “Ben senin müşâhedenden sual ediyorum. Bana müşâhedenden haber ver. Sivâsî Efendi de bunun üzerine “Evet Padişahım, otuz dokuz gün muhâsara edip, kırkıncı gün fetih müyesser olur.” diye müşâhedesini belirtir. Padişah; “ya vezîrlerden kimse şehid olur mu?” diye sorduğunda da; “Vezîr-i âzam’ın şehîd olur Pâdişahım, lütfedip başka sual sormayın” demiştir” (Gündoğdu, 2006, s.15-38).
Yine Muhammed Nazmî’nin naklettiğine göre, IV. Murat bu sefere çıkarken kılıç kuşanma ve duâ için Sivâsî, Hüdâyî’nin halifelerinden İsmâil Efendi ve Kadızâde Mehmed Efendi’yi huzûrlarına dâvet etmiş, âdet olduğu üzere Pâdişahın beline Hz. Ömer’in kılıcını Sivâsî bağlamış, Pâdişah da onun sırtına samur kürk giydirmiştir. Padişah atın üzengisine ayak bastığında “Sivâsî Efendi ve İsmail Efendi duâ etsinler” diye bu iki şeyhi davet etmiş, ordu hareket ettiğinde Sivâsî ve İsmâil Efendi Pâdişahın önünde yürüyerek onu uğurlamışlardır.
Tarihe Kadı-zâdeliler-Sivâsîler mücadelesi olarak geçen münâkaşalarda devlet erkânı ve özellikle IV. Murat oldukça siyâsî davranmıştır. Nitekim o, iki taraf arasında vukû bulan münâkaşalara müdâhale etmediği gibi kendi icrââtına uygun va’zlar yapıp fetvâlar veren Kadı-zâdeyi himâye etmiş90, buna rağmen Kadı-zâde’ye fazla yüz vermeyip, Sivâsî’ye iltifatlarda bulunmuş ve ona lâzım gelen hürmeti ve saygıyı göstermekten geri durmamıştır.
Naîmâ, Sivâsî’nin IV. Murat’ın yanında büyük iltifatlara nâil olduğunu, defalarca konuşma ve sohbetlerinde bulunduğunu, pek çok işlerde Pâdişahın huzûruna vardığından bahsetmektedir ki, bu durum Sivâsî’nin o dönemde Pâdişah yanındaki nüfûzunu göstermesi bakımından önemlidir.