2016’nın Aralık ayının başında, büyük bir marketin rafında sade kapaklı bir dergi gördüm. Kapağında “Akif’in İstanbul’u” yazıyordu, derginin adı da “Millî Hikâye” idi. “Ne kadar güzel” dedim.
İtibar, İzdiham gibi dergilerin ismini duymuştum, ama Millî Hikâye’yi duymamıştım. “Neden haberim olmadı acaba” diye sordum kendime. Meğer, elimde tuttuğum dergi, ilk sayıymış. Çok sevindim. Demek ki benim de ilk sayısından takip ettiğim bir dergi arşivim olacaktı.
Millî Hikâye’nin ikinci sayısı çıktı. Derginin bu sayısında birçok dikkat çekici konu var. Bu konulardan bir tanesi de İstanbul’daki ilk nüfus sayımı. Yazıyı okuyanlar, mutlaka yeni bir bilgi öğrenecektir, bunu iddia ediyorum.
Fakat İstanbul’un ilk nüfus sayımı ile Afyonkarahisar’ın da bir rakam bağlantısı olduğunu düşünüyorum.
Nasıl mı?
Yazıda İstanbul’un 1927’deki ilk nüfus sayımından bugüne geldiği nokta, tablo hâlinde de verilmiş.
İstanbul’un 1927’deki nüfusu, 704 bin 825’miş.
Afyonkarahisar’ın 2015 nüfusu ise 709 bin 15 olarak açıklandı.
Tabii İstanbul, koca bir imparatorluğun son başkenti. Bu özellik, diğer unsurlarla birleşince şehrin nüfusu 2013’te 14 milyona çıktı.
Fakat büyük sıçramaların yaşandığı 1980 sonrasını bir kenara koyarsak, İstanbul’un nüfus gelişimi, hesaplanabilir ve orantı kurulabilir düzeyde.
Afyonkarahisar’ın nüfusunu da olumlu ve olumsuz etkileyen birçok unsur var. Bu nedenle düz bir çizgi çekmek ve “Böyle olacak” diye ahkâm kesmek mümkün değil.
Bununla birlikte şehirlerin büyüme ivmelerinin de hesaplanabilir olması gerekiyor.
Afyonkarahisar’ın son nüfusu, İstanbul’un 1927’deki nüfusu ile aşağı yukarı aynı.
İstanbul, 1927’den 23 yıl sonra 1 milyon kişiye ulaşmış.
Bu oran üzerinden hareket edeceksek, Afyonkarahisar’ın 2040’ta 1 milyon kişilik nüfusa sahip olacağını söyleyebiliriz.
İstanbul, 1970’de 2 milyon 132 bin, 1980’de ise 2 milyon 772 bin nüfusa sahip olmuş.
Afyonkarahisar’ın 2060’ta 2 milyon, 2070 yılında da 2 buçuk milyon nüfusa ulaşması mümkün.
Elbette, yukarıdaki hesap doğru bir veri olarak kabul edilmemeli. Bir fikir yürütme çalışması yapıyoruz sadece.
Afyonkarahisar, tarihî anlamda  hiçbir devletin başkenti olmamış. Dolayısıyla İstanbul’daki dinamiklerle Afyonkarahisar’daki dinamikler aynı değil.
Afyonkarahisar’ın 90 yıl sonraki nüfusunun 15 milyona yaklaşacağını da söylemiyorum.
Ancak ortada bir vaka var: İstanbul, belki 1980’e kadar olan nüfusunu taşıyabildi; 1980 darbesinden sonra kitlelerin yığınlar hâlinde kendine yönelmesinin altından kalkamadı. Altyapıyı yenilemek ve iyi hâle getirmek için uğraşılıp duruluyor.
Afyonkarahisar’ın nüfusu, 2023 tahminlerine göre yine 705-710 bin dolaylarında olacak.
Ya sonrası?
Üretime dayalı yatırımların gelmesi ile, şehrin hakikaten tanıtımı ile, belki ikinci üniversite ile şehrin gelişeceğine inanıyorum.
Afyonkarahisar, bir çekim merkezi olursa, nüfusu doğal olarak artacak.
Peki buna hazır mıyız?
700 bin kişilik şehir, 2060 yılında 2 milyonluk bir kente döndüğünde, bunu karşılayacak altyapımız, mimarimiz, ulaşım tarzımız var mı?
Daha da önemlisi, 2 milyonluk bir şehir olmak için, böyle bir şehri “yaşam merkezi” yapmak için hayallerimiz var mı?