Bazen birine açıklamaktan kaçındığı ve utandığı şeylerden sorarsın. Mesela; başkasının konuştuğu bir şeyden sorarak, “Ne dersin, bu konudaki görüşün nedir?” gibi onun açıklamak istemediği şeylerden sorup onu zor durumda bırakmış olabilirsin.
Yine yolda gördüğün birisine, “Nereden geliyorsun?” diye sorarsın. O kimse o anda cevap vermek istemeyebilir. Eğer nerden geldiğini söylese bazen bundan utanabilir. Doğruyu söylemeyecek olsa yalana düşmüş olur; sende ona sebebiyet vermiş olursun işte senin ihtiyacın olmayan bir soruyu sorman karşındakini bu şekilde sıkıntıya düşürür. Soru sorulan kişi çoğu zaman sana.”Bilmiyorum” demeyi uygun bulmaz ve hiç düşünmeden cevap verir.
Bu anlatılanlar insanı bir günaha ya da zarara sürüklediği için fayda vermeyen konuşmadan da ötedir. Fayda sağlamayan konuşma ile kastettiğim ise rivayet edilen şu hadislerdir.
“Lokman Hekim, bir gün Davud’un (a.s) yanına geldi. Hz Davut zırh dokuyordu Lokman Hekim daha önce böyle bir şey görmemişti. Bunun için önce hayret edip onun ne olduğunu sormak istedi. Ancak sahip olduğu hikmet onu sormaktan menetmiştir. Nefsine hâkim olup onun ne olduğunu sormamıştı. Hz. Davut (a.s) zırhı dokumayı bitirdi ve kalkıp onu giydikten sonra,
“Savaş için zırh ne güzel oldu!” dedi bunu üzerine Lokman Hekim;
Susmak hikmettir; ancak onu yapan pek azdır buyurdu. Yani sormadan onun bilgisi kendisine ulaştı, bu sayede sormaya ihtiyaç kalmadı.
Şöyle anlatır:
Hz. Lokman soru sormaksızın onun ne olduğunu örenmek için bir sene boyunca Hz. Davud’un (a.s) yanına gider gelirdi.
Bu ve bunun gibi sorular kendisinde herhangi bir zarar bulunmayan konuşmalardır böyle olduğu zaman onlara faydası olmayan konuşmalar denir. Onları ter ketmek islam’ın güzelliğindendir. Kendini ilgilendirmeyen şeyleri konuşmanın tarifi işte budur. (İmam Gazâli İhya/ Dil Belasi)