Nöbetçi Eczaneler
Âşık Paşaoğlu, Karahisar’da Gedik Ahmet Paşa’nın bir imaret ile bir medrese yaptığını tarih vermeden belirtmektir. Âşık Paşa, eserini 1476’da yazmaya başlamış, 1481 yılında da ölmüştür63. Bu bilgiye göre medrese 1475 ile 1481 yılları arasında yapılmıştır.
Medrese, cami ile hamamın arka bölümde, güney-batıda ve biraz daha yüksek teras üzerinde yer almaktadır. Duvarları kesme taştır. Her odasında iki dizi penceresi vardır. İki büyük, yirmi dört küçük kubbe ile örtülüdür. Doğu ve batıda altışar oda ile güneyde iki oda daha vardır. Odalar kare planlı ve kubbelidir64. Eyvan (yazlık dershane) yan odalardan biraz daha yüksekçe, güneyde çıkıntılı kare planlı, sekizgen kasnaklı ve kubbelidir. Eyvanın batısında yer alan büyük oda kare planlı, sekizgen kasnaklı ve kubbelidir. Güney ve kuzey duvarlarında altlı üstlü ikişer penceresi bulunmaktadır. Revak kısmı ise dört sütunlu ve beş bölümlüdür. Kasnaksız kubbeli olan bölümlerin büyüklükleri diğer odalarla eşit orandadır65.
Eğitim alanında uzun yıllar kullanılmış olan medrese binası, zamanla harap olmuş, içerisinde ders yapılamayacak bir hale gelmiştir. Özellikle Celali isyanlarında, bina önemli derecede hasara uğramıştır. H. 1080/M. 1670 yılında yapılan keşifte medresenin “oturulacak halde olmadığı, kapıların mermer söveleri, pencerelerin söve demir parmaklıklarına kadar kaybolduğu, kubbelerinde hiç kurşun bulunmadığı, revak direklerinin demir bilezikleri ve kemer gergi hatıllarının demirlerinden ancak bir tane kaldığı” tespit edilmiştir66. Belirtilen yılda binanın eğitim için elverişsiz olduğu, bu sebeple bir müddet ders yapılmadığı ve öğrencisinin de olmadığı anlaşılmaktadır.
Medrese binasının Birinci Dünya Savaşı’nda bir müddet tutsaklar için, hapishane olarak kullanıldığı67 nakil olunmaktadır. 1924’te kapatılan medrese 1931’de tamir edilmiş, uzun yıllar Arkeoloji ve İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmıştır68. (Devamı Yarın)
KAYNAK
63 Âşık Paşaoğlu Tarihi, (Haz. Atsız), MEB. Yayını, İstanbul 1992, s. 7, 169.
64 XVII. yüzyılda Afyonkarahisar’a gelen Evliya Çelebi, medresenin oda sayısını abartarak “… bir medresesi var 70 hücredir” demektedir. Bk. (Abdullah Mahir Erkmen), “Evliya Çelebi Afyon’u nasıl Gördü”, Son Haber (Afyon), nr. 1341, (23 İkinci kânun 933).
65 Ekrem Hakkı Ayverdi, Osmanlı Mimarisinde Fatih Devri, III, İstanbul 1973, s. 1-15; Ahmet Topbaş, “Gedik Ahmet Paşa (İmaret) Külliyesi”, Beldemiz, nr. 1, (Ocak-Mart 1985), s. 14; Aynı Yazar, “Gedik Ahmet Paşa ve Vakfı”, II. Vakıf Haftası (3-9 Aralık 1984), Ankara 1985, s. 179-181; Türkiye’de Vakıf Abideler ve Şahsiyetler, I, s. 115; Ertan Daş, Afyon’daki Türk Anıtları, Ege Üniversitesi SBE Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 1997, s. 6-11; Baltacı, age., s. 210.
66 AŞS, nr. 511, vr. 47a/296; Gönçer, age., II, s. 207.
67 Topbaş, agm., aynı yer.
68 Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi, Envanter Tescil Fişi.
