HAYÂ EHLİ ELİNE BELİNE DİLİNE SAHİP OLUR

Edep ve hayâ sahibi insan eline beline diline sahip olur. Edep kelimesi, elif, dal ve be harfinden ibarettir. Elif, kişinin eline, de harfi kişinin diline, b harfi de beline sahip olmasına işaret eder. Ele bele ve dile sahip olmak İslâm ahlakının ve tasavvufun temelini oluşturur.
İnsanın eli, her türlü iyilik ve kötülüğün uygulayıcısıdır. İnsan eline sahip olamazsa bir öfkede kâtil bir tamahkârlıkla da hırsız olur. Oysa Allah eli, çalmak, çırpmak, dövmek ve öldürmek için değil, üretmek, başkalarına vermek ve sevmek için yaratmıştır.
Dil de böyledir. Allah dili, yalan söylemek, iftira atmak, sövmek ve kötü söz söylemek için değil, iyi ve güzel söz söylemek, iyiliği emretmek, kötülüğü nehy etmek için yaratmıştır. Bele sahip olmakta namusumuza, şerefimize sahip olmak şeklinde anlatılmıştır. Onun içindir ki Hacı Bektâşı Veli:
“Eline, beline ve diline sahip ol” buyurmuştur. Ele, bele ve dile sahip olmak aynı zamanda tasavvufun da temelini oluşturur.
İslâm’ı tasavvufî kanallardan alan Türkler, tarih boyu güzel ahlakları ile diğer İslâm toplulukları arasında seçkin bir yer edinmişlerdir. “Allah’ı görür gibi ibadet etmek” kavramı ile formüle edilen bu tasavvufî yaklaşım İslâm literatüründe “ihsan” olarak adlandırılır.” (Dr. Hayati Bice, Ülkücü Hareket Üzerine Notlar, s.76)
İhsan; Cibril hadisi diye bilinen meşhur hadis-i şerifte de geçtiği üzere “Allah’ı görüyor gibi ibadet etmektir. Çünkü biz onu görmesek te O bizi görür.” (Müslim, İman, 1,(8); Nesâi, İman, 6,(8, 10) vb) Biz bu “ihsan” kavramını daha da genişleterek “ ihsan; Allah’ı görüyor gibi bir hayat yaşamaktır; Çünkü biz onu görmesek te O bizi her an görmektedir” şeklinde tanımlayabiliriz.
Ele, bele ve dile sahip olmaktan bir başka maksat ise; Ele; vatana, devlete, millete;  Dile, Türkçeye; Bele, töreye (Örfe) sahip çıkmaktır. İslam açısından millete, vatana, devlete ve töreye sahip çıkmak ta dini bir gerekliliktir.
Konuya bir başka açıdan yaklaşan Dr. Hayati Bice “Ele, bele, dile sahip ol” mak konusunda şöyle diyor:
“Yalancılar Ümmetimden Değildir.”
Konuyu sadece cinsel ahlak ekseninde ele almanın yetersizliğine işaret etmek üzere bir başka alana “diline sahip ol” noktasına getirmek istiyorum. Hoca Ahmed Yesevi’nim Divân-i Hikmet’inde yer alan iki şiirde yalancılar yerilmiş, yalancılık önemli bir hata olarak gösterilmiştir. Yalan(cı)lara Hz. Muhammed’ (sav)’in “Sen benim ümmetimden değilsin” diyerek yüz vermeyeğini sert sözlerle ifade eden Pir-i Türkistan’ın bu hassasiyeti beni hayli düşündürmüştür:
37. Hikmet
“El-kezzabu lâ ümmetî” dedi, bilin Muhammed;
Yalancılar kavmine ümmet demez Muhammed.”
81. Hikmet
“ El-kezzabu lâ ümmeti” dedi size;
O Muhammed Hakk Resûlü idi bize;
Yalancılara yoktur, vallahi cennet; (Dr. Hayati Bice, Ülkücü Hareket Üzerine Notlar, s.78)