TÜRK TÖRESİNİN DEĞİŞMEZ ESASLARI

Binlerce yıllık bir tarihi süreçten geçerek oluşan ve sosyal ahlaki kurallar ve normlar bütünü olan töre statik değil dinamikti. Zamana ve ihtiyaca göre töre kendini yeniler kurultay ve toylarda halk tarafından bazen da hakan ve devlet meclisi tarafından töreye ilaveler yapılırdı.
Sürekli olarak kendini yenileyen ve zamana uyum sağlayan törenin bunun yanında değişmez temel prensipleri vardı. Bunlar: Köni’lik (adalet), Uz’luk (iyilik), Tüz’lük (eşitlik), kişi’lik (insanilik, üniversallık) tı.
Törenin değişmez esaslarına Kutadgu Bilig’te şöyle yer verilmiştir:
“Bu töre-kanun koyan beyler hayatta bulunmasalardı, Tanrı yedi kat yer in nizamını-düzenini bozmuş olurdu” “Adalete dayanan töre – kanun- bu göğün direğidir; töre bozulursa, gök yerinde durmaz” (KB. 3463- 3464. b.)
Her hangi bir bey halka kanun vermez, halkı korumaz ve halkın serveti kapanın elinde kalırsa, o halkın içine ateş atılmış olur; memleketi bozulur ve hiç şüphesiz beyliğin temeli yıkılır.” (K.B. 2136. 2137. b.)
Yani beyler yolsuzluklarla gereken mücadeleyi vermeli ve ülkede asla yolsuzluk olmamalıdır.
Türk’ün hayat felsefesinde zulüm ve adaletsizliğin yeri yoktur. Adaletsizlik aynı zamanda en büyük zulümdür. Büyük Selçuklu veziri Nizamülmülk Siyaset namesi’nde: “Melik (devlet başkanı) inkâr ve küfür ile ayakta kalabilirse de zulümle ayakta kalamaz.” (Nizâmülmülk, Siyasetnâme, 35) der.
Hakanlar da töre hükümlerine uymak zorunda idiler. Bu durum “Töre konuşunca hakan susar” deyiminde de kendisini göstermektedir. Beyler zorbalıktan kaçınmalı ve herkesten önce töreye uymalıdırlar; Çünkü: “Zor kapıdan girerse, töre bacadan çıkar” ve memlekette bütün düzen bozulur.