BİSMİLLÂHİRRAHMÂNİRRAHÎM

Besmele, Neml sûresinde müstakil bir âyet olarak yer alırken “innehû min süleymâne ve innehû bismillâhirrahmânirrahîm.” (Neml 27/30) (Meali: Mektup Süleyman’dandır, Rahmân ve Rahîm Allah’ın adıyla (başlamakta)dır.) BesmeleTövbe sûresi hariç Kur’an’ın her sûresinin başında bulunmaktadır.
Besmelenin, her surenin bağımsız bir ayeti mi, yoksa bütün surelere başlarken okunan tek bir Kur’an ayeti mi olduğu konusu tartışmalı bir mesele olmakla birlikte, geçerli görüşe göre o, “Fatiha suresinin ayetlerinden biridir ve bu surenin sayısı besmeleyle yediye tamamlanmaktadır.” Nitekim bir yoruma göre Yüce Allah: “Andolsun, biz sana ikişer ikişer tekrarlanan yediyi ve bu büyük Kur’an’ı verdik” (Hicr Suresi, 87) buyruğu ile Fatiha suresini kastetmiştir. Çünkü bu yedi ayetlik sure Yüce Allah’a övgü ifade etmekte ve namazların her rekâtında tekrarlanmaktadır.
Okumaya ve herhangi bir işe Yüce Allah’ın adıyla başlamak ise, Allah tarafından Hz. Peygamber’e vahyedilmiş bir edep ve saygı kuralıdır. Tabi sadece saygıdan ibaret değildir. Bu kural ilk inen ayet olduğu ittifakla kabul edilen “İgra’ bismi rabbikellezi halag-Rabbinin adıyla oku” (Alâk Suresi, 1) ayetinde ifade edilmektedir.
Sevgili Peygamberimiz buyurdular ki: “Cebrail bana vahiy ile geldiğinde ilk gönlüme ilka ettiği/yerleştirdiği şey Bismillâhirrahmânirrahîm oldu. ( Dâre Kutnî, İbni Ömer (r.a)den)
Fâtiha sûresinin başındaki besmele, bir görüşe göre, sûrenin birinci ayeti sayılmayıp, son âyet iki âyet olarak kabul edilmektedir. “Rahmân ve Rahîm Allah’ın adıyla” şeklinde tercüme edebileceğimiz besmeleyi, aslî ifadesi ile okuyup öylece korumak uygun olur. Zira Besmele, tıpkı ezan ve selâm gibi, tüm Müslümanlar arasında ortak bir mesaj ve sembol niteliği taşımaktadır.
Bir gün, Hazreti Osman (r.) Peygamber Efendimize Bismillâhirrahmânirrahîm’den sordu. Peygamberimiz ona şu cevabı verdi: “Bismillah Allah’ın isimlerinden bir isimdir. Bununla Allah’ın en büyük ismi arasındaki yakınlık, gözün beyazıyla siyahı arasındaki yakınlık gibidir.”(İbni Ebî Hatim, Hakim, Beyhâki, Herevi, Hatib-i Bağdadi, İbni Abbas’dan)
Şa’bi’den yapılan rivayette buyuruluyor ki: “Allah’ın en büyük adı Yâ Allah’tır.”(İbni Ebî Dünya, İbni Şeybe)
Diğer bir hadisi şerifte: “Allah’ın en büyük ismi Allah’tır. Kur’an-ı Kerim’e de her isimden önce Allah ile başlandığına dikkat etmezmisiniz?”(Buhari, Câbir (r.a.)’den)
Yine bir başka hadis-i şerifte Sevgili Peygamberimizin şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir:
“Bismillâhirrahmânirrahîm indiği zaman gökteki melekler buna çok sevindiler; Arş titredi. Bismillah ile birlikte bin melek indi. Bu, meleklerin imanını artırdı. Cinler yüzükoyun yere kapandılar. Felekler bundan dolayı harekete geçti. Melekler besmelenin azametinden-büyüklüğünden dolayı baş eğip küçüldüler.”
“Bismillâhirrahmânirrahîm indiği zaman, dağlar tesbih getirdi. O kadar ki bu tesbihi Mekke ehli ve o bölgede bulunanlar işitti. Bunun üzerine “Muhammed dağları büyüledi.”dediler.
Râvinin bildirdiğine göre: “Rasûlüllah (s.) “Kim Bismillah’ı gönülden inanarak okursa, onunla birlikte dağlar da tesbih getirir. Ancak ne var ki dağların tesbih sesi duyulmaz.” buyurdular.. (Ebû Nuaym, İbn-i Sülemî; Hz. Âişe’den)
Diğer bir rivayette ise şöyle deniliyor: “Dağlar ve taşlar tesbih eder. Ancak ne var ki insanlar bunların tesbihini işitmezler.” Allah’ın izin verdiği, kalp gözü ve gönül kulağı açık olanlar duyabilir.