Nöbetçi Eczaneler
23 Nisan 2014 Çarşamba 03:00:00 Adiyy İbn Amîre el-Kindî anlatıyor: ‘Hz. Peygamber (s.a.v.)’in şöyle söylediğini işittim: “(Ey insanlar) sizden kimi bir iş için tayin ettiğimizde, o bizden bir iğneyi veya iğneden daha değersiz bir şeyi gizleyecek olsa bu bir gulûldür (kamu malına hıyanettir). Kıyamet günü onunla gelecek (ve onunla rüsva olacak).” Bu sözü işiten Ensâr’dan siyah bir adam (memuriyetin ağır sorumluluğundan korkarak) ayağa kalkıp: ‘Ey Allah’ın Rasûlü bana verdiğin memuriyeti geri al’ dedi. Hz. Peygamber (s.a.v.) : “Bu da ne demek?” diye sordu. Adam: ‘Senin şöyle şöyle söylediğini işittim’ deyince, Hz. Peygamber (s.a.v.) konunun önemini vurgulayarak şu cevabı verdi: “Ben aynı şeyleri şimdi bir kere daha tekrar ediyorum: Sizden kimi bir göreve tayin edersek, az çok ne elde etti ise getirsin. Ondan kendisine tarafımızdan verileni alsın, men edilenden kaçınsın.” İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları:6/426.)
Bir başka hadiste bu anlam şöyle tekîd edilir: “Bir iğne, bir parça iplik de olsa ganîmet malını getirin. Kim ganîmetten bir iğne veya iplik çalacak olsa, Kıyamet günü, o kimse getirecek durumda olmamakla beraber getirmeye mecbûr edilir (yani devamlı azâb edilir).”
Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.v.)’in başka emri de şöyle: “Bir iğne bir iplik de olsa ganîmet malını getirin. Zira gulûl, Kıyâmet günü buna tevessül eden kimse için rüsvalıktır, ateştir, yüz karasıdır.”
Rasûlullah (s.a.v.), hediyede gözü kör, kulağı sağır, kalbi bağlı kılan gücü gördüğü için adalete, dürüst icraata mani olacak hediyeleşmeyi yasaklamıştır: “İhsan, sıla-ı rahme vesile olduğu müddetçe alın. Dine karşı bir rüşvete dönüşünce sakın hediye kabul etmeyin.”
Bazı hadislerde rüşvet olan hediyeler hakkında açıklamalar gelmiştir. “Emîrin (Devlet başkanı) hediye alması haramdır. Hâkimin rüşvet alması küfürdür.” Yine gelen haberler arasında şu ifadeler de yer almaktadır: “Umeraya (yöneticilere) verilen hediyeler hırsızlıktır”, “İmama (Devlet başkanı) hediye gulüldür (devlet malını yağmalama). (İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları: 16/240-241.)
Şu halde memurun hediye alması, memura hediye verilmesi rüşvet sayılmıştır, haram ilan edilmiştir.
Hz. Ali (a.s) şöyle buyurmuştur: “Noksan sıfatlardan münezzeh olan Allah katından, “Elif, Lam Mim. İnsanlar, “inandık” demekle, imtihan edilmeden bırakılıvereceklerini mi sanıyorlar!” ayeti indiğinde anladım ki, Resulullah (s.a.a) aramızdayken bize fitne inmez. “Ey Allah’ın Resulü! Allah’ın bu ayetle sana haber verdiği fitne nedir?” dedim.
Şöyle buyurdu: “Ey Ali! Bu kavim mallarıyla aldanacak, dinleriyle Rablerine minnet etmeye kalkışacak, rahmetini dileyecek, azabından emin olacak. Haramını yalancı şüpheler ve gaflete düşürücü isteklerle helal kılacaklar. Böylece içkiye nebiz (şıra), rüşvete hediye, faize alışveriş adını takarak helal sayacaklar.” (Nechul Belağa)
Süleymoğulları kabilesine zekât tahsildarı (âmil) olarak gönderilen İbn Lutbiyye, vazifesini bitirip Medine’ye döndüğünde hesabını Resûlullah’a verirken şöyle der:
“Ey Allah’ın Resûlü! Şu sizin zekât mallarınız, bunlarda bana verilen hediyelerdir.” Hz. Peygamber (s.a.v.) hayretle sorar:
“Tuhaf şey! Sen doğru adamsan söyle bakalım, ananın babanın evinde otursaydın bu mallar sana hediye edilir miydi? Bunu bir dene bakalım!” Sonra zekât toplama memurlarının (âmillerin) hediye almalarını kesinlikle yasakladı. (Buhâri, el-Hiyel, 15; İbrahim Canan, Kutub-i Sitte Tercüme ve Şerhi, Akçağ Yayınları:7/395-396.)
Olayda görüldüğü gibi İbn Lutbiyyye’ye zekât toplama memuru olduğu için hediye/bağış verilmiştir. İbn Lutbiyye Peygamber Efendimizin buyurdukları gibi evinde otursaydı yani kamu görevinde bulunmasaydı kendisine bu hediye verilmeyecekti. Bu bakımdan bu durum rüşvetten farklı görülemez ve gösterilemez. Bu para, bağış ve hediyeler kimin kasasından, cebinden çıkarsa çıksın ve kimin kasasına girerse girsin haksız kazançtır, rüşvettir ve İslâm’a göre haramdır.
Devlet ve devlete bağlı kurumlardan ihale yoluyla işi alanların bir kısım dernek ve vakıflara, spor kulüplerine yardım ve bağışa zorlanması ve ihalenin yardım ve bağış şartına bağlanması da haram olup, yapılan iş rüşvetin adını değiştirmektir. Faiz olayında olduğu gibi rüşvetin adını değiştirmekte dince yasaktır ve bu işi yapanlar Allah ve resûlüne karşı savaş açmışlardır.
