Ana Sayfa Arama Galeri Video Yazarlar
Üyelik
Üye Girişi
Yayın/Gazete
Yayınlar
Kategoriler
Servisler
Nöbetçi Eczaneler Sayfası Nöbetçi Eczaneler Hava Durumu Namaz Vakitleri Gazeteler Puan Durumu
WhatsApp
Sosyal Medya
Uygulamamızı İndir
Hasan Tahsin Günek
e-posta: YAZARIN TÜM YAZILARI

AFYONKARAHİSAR SAVAŞ ESİRLERİ GARNİZONU KUMANDANI BİNBAŞI MAZLUM BEY -4

Hasan Tahsin Günek 14 Kasım 2018 Çarşamba 13:27:59
 

(Dünden Devamı)
Özet
Afyonkarahisar Savaş Esirleri Garnizonu I.Dünya Savaşının hemen başında oluşturulmuştu. Kamptan zaman zaman yaşanan firar hadiseleri üzerine mevcut komutan Asım Bey görevinden alınarak firar hadiselerinin önlenmesi ve düzenin sağlanması amacıyla yerine Binbaşı Mazlum Bey atanmıştı. Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İngilizler önde gelen asker ve devlet adamlarını yargılamak üzere yakalayarak Malta Adasına sürgüne yollamışlardı. Afyonkarahisar Savaş Esirleri Garnizon Kumandanı Binbaşı Mazlum Bey’de bu sürgünlerin arasındaydı.

Ön sırada ortada oturan Mazlum Bey(**)

 

Bu arada papaz Naayem, Mazlum Beyle olan bir görüşme sırasında komutanın odasında Halil Ağa’yı (1868-1928) gördüğünden bahsetmektedir. Papaz Naayem’in bahsettiği Halil Ağanın 1922–1929tarihleri arasında Afyonkarahisar Belediye Başkanlığı da yapmış olan Halil Ağa olması lazım gelir.Naayem’in anlattığına göre Halil Ağa ile karşılaştığı hadise şu şekildedir:Mazlum Bey bir akşam, Papaz Naayem’in Fransız Komutanına yazdığı mektup hakkındakendisiyle görüşmek için yanına getirilmesini emretmişti.Mazlum Beyin odasına giren papaz içeride Binbaşı Ahmet Hamdi,Kaptan Sefer, Nevzat ve ismini bilmediği ama daha sonra Afyonkarahisar’ın tanınmış önde gelen kişilerinden birisi olduğunu öğrendiği Halil Ağa’yı gördüğünü belirtmektedir.İçeri giren Mazlum Beyin kendisiyle tokalaştıktan sonra, Halil Ağa’ya dönerek  “İşte bizim en büyük ve samimi dostumuz”  diyerek onunla da tokalaştığını anlatmaktadır.27
Çeşitli Kuruluşlar Tarafından Afyonkarahisar
Savaş Esirleri Kampına YapılanZiyaretler

Halil Ağa

 

Afyonkarahisar Savaş Esirleri Garnizonu oluşturulmasından itibaren birkaç kez tarafsız ülke temsilcileri ile Kızılay ve Kızıl Haç gibi kuruluşlarca ziyaret edilerek raporlar düzenlenmiştir.14 Ocak 1915’te Kızılay Umûmî Merkez azalarından Kemal Ömer Bey,  o tarihte garnizon komutanı olan Asım Bey’le birlikte Afyonkarahisar garnizonunu ziyaret etti. Kemal Ömer Bey, 31 Ocak 1915 tarihli raporundaesirlerin bulundukları yerden bahsederken; “Üserânın ikâmetgâhları Afyonkarahisar’ı hükümet konağının önünden geçen İzmir Şömendöfer hattı şosesi üzerinde ve hemen Belediye dairesi karşısındaki sırtta iki hane ile şehir dâhilinde bir medreseden ibarettir, haneler, Afyonkarahisarı’nın oldukça iyi evlerinden masdûr ve etrafı kâmilen açık havadar…ve binâenaleyh sıhhate muvâfıktır, hanelerin etrafında bulunan vasi’ bahçelerde üserâ tenezzüh etmekde ve hava müsâid oldukça kendi arzuları dahilinde bahçe işleriyle meşgul olmakda ve her türlü oyunları oynamaktadırlar”diyordu.28
Keza; Dirk Johannes Van Bommel ve Dr. Emile Ernest Menten isimli Hollandalı temsilciler de, Afyonkarahisar savaş esir garnizonu ile ilgili raporlar hazırlayarak bu raporları İngiliz makamlarına iletmişlerdir.29 Yine, Uluslararası Kızılhaç Komitesi delegeleri olan Alfred Boissier ve Dr. Adolphe Vischer tarafından Ekim 1916-Ocak 1917 tarihleri arasında Afyonkarahisar Savaş Esirleri Garnizonu dadahil olmak üzere, Anadolu’daki diğer üsera garnizonlarına ziyaretler yapılmıştır. Bu ziyaretlerin sonuçlarına ilişkin genel rapor Uluslararası Kızılhaç Komitesi tarafından Mart 1917 tarihinde açıklanmıştır.30
1918 yılına gelindiğinde Mazlum Beyle ve kamptaki durumla alakalı çeşitli şikâyetler ve başvurular kodlu gizli mesajlar vasıtasıyla esir subay ve askerler tarafından kendi ülkelerine ve konuyla ilgili çeşitli kuruluşlara iletilmiş bunun üzerine İstanbul’daki yetkililere İngiliz Hükümeti tarafından Mazlum Beyin görevden alınması için ısrarcı talepler yapılmaya başlanmıştı. Mazlum Bey bir komisyonun çalışmaları neticesinde mahkemeye çıkarılmış ve yargılama sonucunda kendisine beş buçuk aylık bir hapis cezası verilmişti.31
Esir subaylardan Alan Bott, konuyla ilgili olarak hatıratında şöyle diyor:“Mayıs 1918’de koşullar iyileşti. Üst düzey bir İngiliz subayı tarafından hazırlanan gizli bir rapor Osmanlı Kızılayınınİstanbul’daki merkezine ulaştırıldı. Bunun sonucunda Mazlum Bey, görevinden alınarak hapsedildi. Birçok suçtan dolayı yargılanıyordu. Almış olduğu cezayı da zaten yargılama sürerken yerine getirmiş olduğundan verilen cezanın açıklanmasının ardından serbest kaldı. Harbiye Nezareti tarafından da Afyonkarahisar Savaş Esirleri Garnizonundaki yaşam şartlarının daha uygun hale getirilmesi için talimatlar gönderildi”32
Mazlum Beyin gönderilmesinden sonra kampa gelen esir askerlerden John Wheat kampın son durumu hakkında şunları yazıyor: Mayıs 1918 sonunda Afyonkarahisar’agönderildim. Afyonkarahisar şu anda oldukça iyi bir dinlenme kampıydı.Yeni Komutanla birlikte düzenli olarak para aldık. Hollanda Büyükelçiliğince6 hafta boyunca gönderilen posta kolilerimizialdık. Haftada bir kez futbol oynamak için dışarı çıktık. Türkler tarafından sağlanan yiyecekler her zamanki gibiydi. Ancak aldığımız para ve bazıKızılhaç paketleri günde en az bir öğün iyi bir yemek almamızı sağladı. Her gün Fransızca basılmış bir gazete geldi.33        (Devamı Yarın)

 

KAYNAKÇA:
26 Naayem, age, 91
27 Naayem, age, 57
28 Prof.Dr. Mesut Çapa, (Kızılay (Hilâl-i Ahmer) Cemiyeti (1914-1925),2.Baskı, Ankara, 2010, 119
29 Feyza Kurnaz Şahin, I. Dünya Savaşı Yıllarında İki Felemenk Temsilcinin Afyonkarahisar Üsera Garnizonu Hakkındaki İzlenimleri: Dirk Johannes Van Bommel ve Dr. Emile Ernest Menten Raporları, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Bahar 2016, Sayı:20, 35
30 Comité International De La Croix-Rouge, Documents Publiés à L’occasion De La GuerreEuropeenne (1914-1917), Rapport de MM. Alfred Boissier et Dr.Adolphe Vischer sur leurinspection des camps de prisonniers en Turquie, October 1916 a Janvier 1917, Douzième Serié, (Mars 1917)
31 Still, age, 201.
32 Bott, age, 134
33 John H. Wheat narrative, ca. 1914-1918, Mitchell Library, State Library of New South Wales, 1920, 80
http://acms.sl.nsw.gov.au/_transcript/2012/D16835/a3901.htm erişim 29/09/2018
Dip Notlar:
(**) Naayem, age, 57

YAZARLAR

TÜMÜ

SON HABERLER