EDEP YA HU – ALLAH’IN MÜMİN KULA DESTEĞİNİN ÜÇ HALİ

Billahi anlamda hürriyete destek ve müdahale nasıl olur? Billahi iman sahibi kul, Muhtariyeti Tercih Gücü Yetkisi’ni Hakk yolu tercih için kullanıyorsa da “Allah’ın RAZI”lığına o kadar arzuludur ki beşer özelliklerinden korkar ve “Allahım, Biiznillah ben kuluna lütfeylediğin Muhtariyeti Tercih Gücü Yetkisi’ne destek veriver, müdahale ediver, bu konuda beni bana bırakma (âmin).” diye dua eder. Böyle bir arzusu ve duası vardır. Muhtariyeti Tercih Gücü Yetkisi’ne destek; kul, nefsine zulmederken bile başlarken, müdahale esas anlamda KUL KADERİNE RAZI olduktan sonra olur ki inşaAllah RABBİ DE BU KULUNDAN RAZI olur. Müdahale bu iki uç hal arasındadır. Destek ve müdahale ile ilgili duanın kabulü sonucu artık o kulun gören gözü, tutan eli Rabbi olur. Bu müdahalenin ana üç basamağı vardır:
Birincisi; doğal süreçtir. Billahi anlamda iman sahibi kul, “o kulun gören gözü, tutan eli Rabbi olur” kuralına duniHİ algı ve zann’larıyla bakmadığı için, bu durum onun için zaten her an böyledir, “aksi söz konusu değildir” der. Allah’ın desteği, duniHİ algı ve zann’larından sıyrılarak baktığınızda, dışarıdan bir destek gibi değildir. O kulun Var Gibi Görünen hali, İlmullah’ta olduğu için doğal süreç olarak o kişinin eli, ayağı, gözü zaten İlmullah’ta Allah’a aittir. Rabbi, dışarıdan bir şekille ve destekle o kulun eli, ayağı, gözü değildir. Allah’ın rızası gereği, her kulda bu hal doğal süreç olarak vardır, Billahi anlamda imanda ve Billahi anlamda hürriyette olan kul bu doğal sürecin bilincindedir.
İkincisi; Yaşanabilir Hayat Normları’na müdahaledir. Anlattığımız doğal süreç zaten yürüyorken, şimdi bu doğal sürece bir müdahale vardır. Kişinin dua ederken kastettiği “esas müdahale” budur, diğeri zaten doğal süreçtir. İşte o doğal sürece bir müdahale vardır. Bu ikinci hal Yaşanabilir Hayat Norm’larına müdahaledir. Daha anlaşılabilmesi için birkaç ayetten ders yapalım. Okuyacağımız ayet, kader konuları izahı içerisinde, konuyu özellikle tasavvufi açıdan ele alanların çok kullandığı bir ayettir.
Enfal Sûresi 17: “Attığın zaman da sen atmadın fakat Allah attı.”
Bu ayetin bu kısmı bazı izahçılar tarafından kader konusu içerisinde yaygın kullanılır ve maalesef kulun iradesinin özgür olmadığına delil gösterilir. Ancak doğru bir açıklama değildir. Buradaki durum, kulun Muhtariyeti Tercih Gücü Yetkisi’nin özellikle “Muhtariyet Gücü” kısmına, Allah’ın Yaşanabilir Hayat Normları içerisindeki müdahalesine bir örnektir. Tam bir müdahale vardır. Müdahalenin en önemli özelliği, kul normal Muhtariyeti Tercih Gücü Yetkisi’yle hareket eder ve yetkisine bir güç müdahalesi hissi de yaşamaz. Bu öyle bir müdahaledir ki biraz önce kulun kula desteği ve müdahalesinden bahsettik, ona hiç benzemez. Bizim beyin algımız normal dünya hayatının tek düze bakış açısına göre alışkanlık kazanmış olduğu için, “destek” denince kulun kula desteğinin algısını arar, ona “destek” der. Bir kul bir kula destekte bulunduğu zaman, destek alan kul onu “destek” olarak hisseder, o desteği yaşar, bilir, onun kendisine ek bir katkı olduğunu bilir. Oysa Rabbimizin bizim Yaşanabilir Hayat Normları’mıza bu müdahalesinin en önemli özelliği şudur ki kul normal Muhtariyeti Tercih Gücü Yetkisi’yle hareket eder ve yetkisine bir güç müdahalesi hissi yaşamaz. Bir müdahale vardır ama o müdahaleden Rabbi onu haberdar etmemişse kul onu kendi yapıyor zanneder, “destekleniyorum” veya “müdahale ediliyor” hissi yaşamaz. “Kendinde, Kendinden, Kendi” müdahalesi olduğu için o hissi yaşamaz.
Bir başka ayet: Tevbe 14: “Onlarla savaşın ki Allah sizin ellerinizle onları cezalandırsın, onları rezil etsin.”
“Siz gidin, savaşınızı yapın ama o savaşınızı, o mücadelenizi yaparken siz hiç farkında bile olmadan sizin ellerinizle Allah onları cezalandırsın, onları rezil etsin” diyen bu ayet de müdahaleye bir örnektir.
Yusuf Sûresi24: “Andolsun ki kadın ona meyletti. Eğer Rabbinin burhanını görmeseydi o da kadına meyletmişti.”
İsra Sûresi74: “Eğer biz seni sebat verip sarsılmaz kılmasaydık andolsun ki neredeyse birazcık meyledecektin.”
Bu okuduklarımız tabi “Kazanılmış Değişim”ini Hakk yolda yapmaya çalışanlara olan müdahaleler. Özellikle de şimdi okuduğumuz ayetler çok uç noktalar, Rasul ve Nebi’lerle ilgili müdahaleler. Çünkü müdahaleyi Kur’an’dan, ayetten örnekle anlatıyoruz. Dolayısıyla Kur’an’daki kıssaların bazıları müdahalelerin kıssalarıdır, Rasul ve Nebi’lere ait bu ayetler bir müdahalenin varlığını görmemiz içindir. Her kulun kendi Yaşanabilir Hayat Normları’na müdahale vardır da çoğu kere kul farkına bile varmaz. Bazı yorumlar yapabilir, bazen bir şeyler hissedebilir, ama birçoğunu da fark etmez. Aynı müdahaleler kulun affıyla ilgili de vardır. Bunu bazı ayetlerden öğreniyoruz; “siz öyle günahlar işliyorsunuz ki Allah GafurunHaliym olarak sizi bağışlıyor, haberiniz bile olmuyor.” deniyor… Kulun günahından da haberi yok, bağışlandığından da haberi yok… Böyle bir müdahale! Kul nasıl bir merhamet selinin içerisinde ama haberi yok! İman eden ve salih amel yapana, rüşdüne erebilmesi için sürekli müdahale hep var…
Üçüncü hal; Allah’ın müdahalesi kulun hayat tarzıdır. Bu üçüncü halde Allah’ın müdahalesi, o kulun hayat tarzıdır, müdahalenin olmadığı bir boşluk yoktur; o artık hayat tarzıdır. Oradaki hayat tarzı Allah’ın müdahalesidir veya Allah’ın müdahalesi o kulun hayat tarzıdır. Şuraya dikkat buyurun lütfen. Bu yüzden, orada da kul var olduğu halde, o hali tanımlamak için “kul kalkmıştır” gibi ifadeler söylenir. Aslında kul kalkmaz, kulluk kalkmaz ama Allah’ın müdahalesinin üçüncü hali dediğimiz bu hal bir nefs mertebesidir ve o öyle bir müdahaledir ki bu durum kulun hayat tarzıdır. Allah’ın müdahalesi olmayan bir boşluk olmadığı için, hayat sanki orada kul yokmuş gibi yürüdüğü için bu hayat tarzı sanki kul kalkmış gibi tanımlanır, ama kuldan kulluk kalkmaz. Mevkisi ne olursa olsun kul kuldur, Allah Allah’tır. Bu hayat tarzı da “rıza” üzerine yürüyen hayat sürecindedir. En başta her şey, her olay Allah’ın rızası üzerine olur, yürür, bu “doğal süreçtir” dedik. İşte rıza üzere yürüyen hayat sürecinden Rabbi razı olunca, o kulun gören gözü, tutan eli Rabbi olur ki bu hal hayatın tamamına tam müdahaledir.
Üç mertebe, üç basamak saydık: 1) Doğal süreç 2) Yaşanabilir Hayat Normları’na müdahale ve 3) Allah’ın müdahalesinin kulun hayat tarzı haline gelmesi; “Kulun gören gözü, tutan eli olur” aşaması Bu üç basamaktaki üç idrak da çok önemli, çok kıymetlidir.