(Dünden Devam)
Tasavvufî Mertebelerden
Dört Kapı ve Kırk Makam
İslam sûfîleri “dervişlik” mertebelerinin kırk makamda tamamlandığına inanmışlardır. Bu makamAhmedYesevî’ye göre şunlardır:14
“1.Şeriat Makamları: Hak Ta’âlaâ’nın varlığına ve birliğine, sıfatlarına ve zâtına iman getirmek; namaz kılmak; oruç tutmak; zekat vermek; hac yapmak; yumuşak konuşmak; ilim öğrenmek; Hz. Peygamberin Sünnetlerini yerine getirmek; emr-i ma’rûfu yerine getirmek, nehy-i münker kılmaktır.
2.Tarîkat Makamları: Tevbe kılmak, pîre ,el vermek, havf, recâ, vird-i evkati yerine getirmek, Pîrin hizmetinde olmak, Pîrin izniyle konuşmak, nasihat dinlemek, tecrîd olmak,
3.Ma’rifet Makamları: Fenâ olmak, dervişliği kabul etmek, her işe tahammül etmek, helâl ve güzel istekte bulunmak, ma’rifet kılmak, şeriat ve tarîkatı ayakta tutmak, dünyayı terk etmek, âhireti seçmek, vücûd (varlık) makamını bilmek, hakikat sırlarını bilmek,
4.Hakîkat Makamları: Alçak gönüllülük, iyiyi kötüyü tanımak, bir parça el uzatmamak, belki fazlaya kanaat etmek, kendisini, lokmasını Hak yolunda sebil etmek, kimseyi incitmemek, fakirliği inkar etmemek, seyr-i sülûk kılmak, sırrı saklamak, Şerîat, tarîkat, marifet ve hakikat makamlarını bilmek ve ‘amel etmek.”
Bu görüşleriyle Hoca AhmedYesevî kendisinden sonra gelen sûfîlerin yolunu ve sistemini belirlemiştir. Adı geçen makamlar O’nun takipçisi Hacı Bektaş-ı Velî’nin adeta şerhini yaptığı “Makalat” adlı eserinde kısmen değişikliklerle bahseder.
Yunus Emre’nin divanındakişer‘î ve tasavvufî düşünceler Hoca AhmedYesevî ve Hacı Bektaş-ı Velî’de görülen bu kırk esasın benzeri şeklinde görülmektedir.
                   (Devamı Yarın)