Tefekkür, dinimizde önemli bir ibadettir. Tefekkür, günahlarını, yaratılmışları ve kendini düşünmek Allah’ü teâlânın yarattığı şeylerden ibret almaktır. Kur’an-ı kerimde takva sahipleri övülürken buyuruluyor ki:
“Onlar ayakta iken, otururken, yanları üstüne yatarken hep Allah’ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışını inceden inceye düşünürler. “Ey Rabbimiz, sen bunları boşuna yaratmadın. Sen [boş, manasız şeyler yaratmaktan] münezzehsin. Bizi Cehennem azabından koru” derler.” (Ali İmran 3: 191)
Hadis-i şeriflerde de buyuruldu ki:
“Allah’ın azameti, Cennet ve Cehennem hakkında bir an tefekkür, bir geceyi ihya etmekten iyidir.” (Ebuşşeyh)
“Tefekkür, ibadetin yarısıdır.” (İ. Gazali)
(Biraz tefekkür, bir sene [nafile] ibadetten kıymetlidir.)
Peygamber Efendimiz kendisine niçin ağladığını soran birine:
“Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardından gelişinde (uzayıp kısalmasında) akıl sahipleri için elbette ibret verici deliller var” (Ali imran -190.) âyeti varken nasıl ağlamayım? Bu âyeti okuyup da tefekkür etmeyene yazıklar olsun!” buyurmuştur. (İ. Hibban)
Yüce kitabımız Kur’an bize genel olarak iki çeşit kitaptan ve ayetten söz eder.
1.Tenzili/indirilmiş ilahi kitaplar ve ayetler.
2. Tekvini/yapılmış, yaratılmış kitaplar ve ayetler; buna kâinat kitabı da diyebiliriz.
Kur’an-ı kerimde Allah’ın varlığını, birliğini, gücünü ve kudretini gösteren belgelere ayet denilir. Âyet kavramını iki bölümde ele almak gerekir. Aslında âyet ilahi mesaj/ İlahi mesajın bölümleridir. Bu anlamda Kur’an’daki sureleri meydana getiren ve duraklarla birbirinden ayrılan bölümlere ayet denir. Bunlar Tenzili/indirilmiş ayetlerdir. Birde Tekvini ayetler vardır ki ay, yıldız, güneş, uzay, dünya, canlı ve cansız varlıkların hepsi Allah’ın varlığını, birliğini, gücünü kudretini gösteren ayetler/delillerdir. Aslında âyet Yüce Allah’ın varlığını, birliğini, gücünü, kudretini gösteren delillere denir. Nitekim Rum suresi 22. ayette insanların milletler/şubeler halinde yaratılması, renklerinin ve dillerinin ayrı ayrı yaratılmış olması Allah’ın varlığını, birliğini, gücünü, kudretini gösteren ayetler/deliller olarak takdim edilir. Kur’an-ı kerim ilahi kitaplardan ve kitabı ekber denen Kâinat kitabından söz ederken bir de en büyük kitap olarak insandan söz eder.