Nöbetçi Eczaneler
31. Necâtiye Medresesi
Kâhil Mahallesi’nde, 1899 yılından önce Yenişehirli Ali Efendi tarafından yaptırılan medresenin yıllara göre, müderrisleri ve öğrenci sayısı şöyledir:183
Yıl Müderrisleri Öğr. say.
H. 1317/M. 1899 Müderris Ali Galip Efendi. 28
H. 1318/M. 1900 Müderris Yunus Efendi. 5
H. 1321/M. 1903 Müderris Ali Galip Efendi. 31
32. Necib Efendi-zâde Medresesi
Nasârâ Mahallesi’nde olan medrese, Mehmet Necib (öl.1844) yahut evlatları tarafından muhtemelen XIX yüzyıl içerisinde açılmış olmalıdır. H. 1264/M. 1848 yılına ait bir mahkeme kaydında bir eve hudut gösterilirken, Necib Efendi-zâde Medresesi diye anılmaktadır184. Mehmet Necib 1817 yılında, oğulları Ahmet Nuri ve İsmail Hakkı da 1843-1872 yıllarında Afyonkarahisar’daki Mollaoğlu Hacı Ahmet Ağa Medresesi’nde müderrislik yapmıştır185.
33. Paşaköylü Medresesi
Marulcu Mahallesi’nde, İmaret Câmii bitişiğinde (minare yanında), iki katlı, yirmi beş odalı ve dört dershaneli olan medrese, Ekim 1877 tarihinden önceki bir tarihte Paşaköylü-zâde Mehmet Efendi tarafından açılmıştır. Belirtilen tarihte burada okumakta olan bir öğrenci vefat etmiştir186. Medresenin Son hocası, Paşaköylü-zâde Fahreddin Efendi olup, Yunan işgali sırasında (1921) yıkılmıştır187.
34. Recep Efendi-zâde Mehmet Efendi Medresesi
Medrese, Recep Efendi188 oğlu Hacı Mehmet Efendi tarafından önce, Arapmescit Mahallesi’ndeki evinde H. Zilhicce 1188/M. Şubat 1775 tarihinde açılmıştır. Belirtilen tarihte vakfını kurmuştur. Evini medreseye dönüştüren Hacı Mehmet Efendi, on bin kuruş para, on üç dükkân, evleriyle birlikte iki fırını ve eşine ait dükkânlarını189 vakfetmiştir190. Zilhicce 1323/Şubat 1906 tarihinde bir sınır belirlenmesinde belirtildiğine göre, Kapanönü adlı mahalde Recep Efendi-zâde Vakfı’ndan yıllık 20 kuruşa kiralanan bir kepenk dükkânın arsası mevcuttur191.
Arapmescit Mahallesi’ndeki medresede on bir yıl eğitimden sonra, Akmescid Mahallesi’ndeki mülküne kendisi ve hanımı Ummahan Hanım adına, bir medrese ve içerisinde 10 oda ve bir kütüphane yaptırmış, elliden fazla dükkân ve halen oturduğu evini vakfetmiştir192. 5 Ramazan 1199/13 Haziran 1784 tarihinde vakfiyesini düzenlemiştir. Vakfiyesinde, müderrisine günlük otuz akçe, fakir öğrencilere de bir ücret verilmesini; kütüphane müderrisine günlük beş akçe verilmesini, kitapların kütüphaneden dışarıya çıkarılmamasını istemiştir193. Medreseye daha sonraki yıllarda bir kaç oda daha ilave edilmiştir. (Devamı Yarın)
KAYNAK
183 SNMU., 1317, s. 1162-1163; SNMU., 1318, s. 1298-1299; SNMU., 1321, s. 486.
184 AŞS, nr. 573, 67b/288.
185 Gönçer, age., II, s. 84; 143. Bk. Mollaoğlu Hacı Ahmet Ağa Medresesi.
186 AŞS, nr. 605, s. 113/170.
187 Atabek, age., s. 204.
188 Medreseyi açan Mehmet Efendi’nin babası, Ahmet Dede oğlu Şeyh Recep Efendi’dir. Dönemin büyük âlim, vaîz ve müderrislerindendir. Recep Efendi, Şişman-zâde Mehmet Ağa, Ocak 1689 tarihli vakfiyesinde şahit olarak bulunmaktadır. (AŞS, nr. 519, 52b, 71a/243; VGMA, Vakfiye Defteri, nr. 594/219, s. 216; nr. 2326/120, s. 183). H. Zilkade 1097/M. Ekim 1686 tarihinde şehirden âyân, eşraf, imam-hatip, ulemâ vs. kişiler zor günlerde birbirlerine yardım etmeğe taahhüt eden kırkı geçkin zevatın içerisinde “kıdvetü’l-ülemâ (âlimlerin en büyüğü olan) Vâiz El-Hâc Recep Efendi” unvanıyla anılan Recep Efendi’nin saygıdeğer bir âlim olduğunu göstermektedir. (AŞS, nr. 520, vr. 31a/90). Fele-zâde Süleyman Çavuş Muallimhânesi’nde M. 1702 yılında muallim olarak görevlidir. M. 1727 yılında, Ot Pazarı Medresesi’nde müderrislik talebinde bulunmuştur. M. 1731 yılında da sağdır. (AŞS, nr. 512, vr. 14b/72; nr. 519, vr. 52b, 71a/243; nr. 535, vr. 68b/172; nr. 538, vr.68a/256; nr. 528, vr.15a/74; VGMA, Vakfiye Defteri nr. 594/219, s. 216; nr. 2326/120, s. 183; BOA, Cevdet Maarif 1206).
189 Yarı hissesi Kandilci-zâde Mustafa Efendi Vakfı’na aittir.
190 AŞS, nr. 552, vr. 15a/43.
191 AŞS, nr. 637, s. 119/134.
192 Vakfa başka mülklerin de ilave edildiği anlaşılmaktadır. 8 Şubat 1330/M. 21 Şubat 1915 tarihinde Evkaf Müdürlüğü’nden şehirde olan Recep Efendi Dairesi vakfıyla Akmescit Vakfı’nın ne kadar vakıf dükkânı olduğu sorulmuştur. Vakıf Müdürlüğü, şer‘î mahkemeye gönderdiği 9 Şubat 1330/. 22 Şubat 1915 tarihli yazısında Recep Efendi Vakfı’nın seksen sekiz, Akmescit Vakfı’nın da dokuz adet dükkânı olduğu bildirilmiştir. (AŞS, nr. 669, belge no: 49).
193 AŞS, nr. 555, vr. 26b/68; VGMA, Vakfiye Defteri, nr. 610/87; Güneş, agt., s. 133.
