ALMAN RESSAM THEODOR ROCHOLL VE ANADOLU DEMİRYOLLARI ALBÜMÜ

Ressam Theodor Rocholl, 11 Haziran 1854’te Luteryan ilahiyatçısı ve tarih felsefecisi Rudolf Rocholl’un oğlu olarak Sachsenberg/Waldeck’te dünyaya geldi. Dresden, Münih ve Düsseldorf’ta eğitim gördükten sonra mesleki hayatına “savaş ressamı” olarak başladı. İlk eserlerini ve başarısını 1870-71 yıllarındaki Fransız-Alman savaşında yaptığı resimlerle gösterdi. 1883-1897 yılları arasında çeşitli gazeteler için ressam muhabir olarak çalıştı.1 1897 yılında Türk-Yunan Savaşında Teselya’daydı. 1900 yılında Alman İmparatoru adına Çin’deki anti-emperyalist Boxer İsyanının(*) bastırılması için düzenlenen Alman seferine katıldı. Theodor Rocholl 1908-9 yıllarında Deutche Bank tarafından Anadolu Demiryollarının, resimlerini yapmakla görevlendirildi.2 1912-1913 yılları arasında yaşanan Balkan savaşları sırasında çeşitli cephelerde bulunarak bu cephelerle ilgili tablolar yaptı.
Anadolu Demiryolları Albümü
Theodor Rocholl Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde almış olduğu görevlerde kazanmış olduğu tecrübeler sayesinde Alman Deutche Bank yöneticilerinin de dikkatini çekmişti. Deutche Bank 1896 yılında tamamlanan Haydarpaşa-Konya arasındaki Anadolu Demiryolu ile I.Dünya Savaşına kadar inşası süren Bağdat Demiryolları olmak üzere iki ana demiryolu hattının yatırımcılarından ve denetimcilerindendi. Anadolu Demiryollarının işletmecisi ve Deutche Bank’ın yakın idari ortağı olan Anadolu Demiryolu Şirketi, inşası devam etmekte olan Bağdat Demiryolu Hattının yapımı için gereken ek kaynak ve desteği sağlamak amacıyla ressam Rocholl’u Anadolu Demiryolu hattı ve yakın çevresini resmetmesi için görevlendirdi. Rocholl’un yapacağı tablolardan oluşacak albüm sınırlı sayıda basılacak, şirket yöneticilerine ve Bağdat Demiryolu hattı yatırımcılarına hediye edilecekti.3
Rocholl’un yaptığı resimler, İzmit Dil İskelesinde çalışan bir demiryolu görevlisi, Karasu Vadisi, Bilecik’te bir adam, Lületaşı satıcısı, Eskişehir’de lületaşından araç-gereç üretimi yapan çalışanlar, Karahisar’da eski bir köprü ve Afyonkarahisar şehrinin bir görünümü gibi daha birçok eserlerden oluşmaktaydı.
Gayet canlı renklerle şehirdeki günlük hayatı resimlediği en geri planda tüm heybetiyle duran Karahisar Kalesi, ortada Umur Bey ya da halk arasında bilinen ismiyle Paşa Camisi ve etrafındaki meydanda kurulan pazar ve pazara gelmiş olan insanlar, Rocholl’un Anadolu Demiryolu Şirketi için özel olarak hazırlanan albümdeki Afyonkarahisar’la ilgili olarak yaptığı tablodur.(**)
Theodor Rocholl epey uzun yaşamış ve 1933 yılının Eylül ayında 80 yaşında iken Düsseldorf’ta geçirdiği bir trafik kazası sonucu ardında birbirinden değerli birçok sanat eseri tablo bırakarak bu dünyadan ayrılmıştır.
Dip notlar:
*Boxer Savaşı: Çin’de 1899’da başlayan Boxer Savaşı ya da Boxer Hareketi, Batılı sömürgeci devletlerin 19. yüzyılda Çin üzerindeki ekonomik ve siyasi etkisine karşı başlatılan bir ayaklanmadır. Tüm yabancıların Çin’den çıkartılması hedeflenmiştir. 1899 yılı Kasım ayında başlamış 7 Eylül 1901’de sona ermiştir. Ayaklanma boyunca binlerce Çinli hayatını kaybetmiştir.
** 1908 yılından itibaren Theodor Rocholl tarafından çizilmeye başlanarak tamamlanan Anadolu Demiryolları Albümünde bulunan resimler bugün (Frankfurt, Deutche Bank, Historisches İnstitut) Deutche Bank Tarih Enstitüsündedir.

Kaynaklar:
1 Stadtmuseum Hofgeismar (Hofgeismar Kent Müzesi/Almanya)
2 Melton Prior İnstitute, Alexander Roob “Theodor Rocholl: The Broken Historical Painter”
3 Nineteenth-Century Art Worldwide, Vol. 15, No. 1 (Spring 2016), Peter Christensen  “Theodor Rocholl and the Time of a Reluctant Cosmopolite”