BİZE SORARSANIZ DA AFYON SUCUĞU

1 haftadır sucukla yatıp sucukla kalkıyoruz desek yeri var. Afyonkarahisar Tarım Orman İl Müdürü İbrahim Acar’ın resmi veriler üzerinden verdiği beyanat sonrası Kayseri’li yetkililer peşpeşe açıklamalar yapıyorlar. Bizim yetkililer karşı açıklamalar yapıyor derken gazeteci arkadaşlarımızın gözü kulağı Kayseri’den gelecek yeni haberlerde.
Afyonkarahisar tarihi ile ilgilenen bir kişi olarak bu konu ile ilgili yaptığımız geniş bir çalışmadan birkaç satırbaşını yeri gelmişken paylaşalım istedik.
Etin uzun zaman bozulmadan saklanabilmesi arayışlarının bir ürünü olan sucuk ilk olarak ne zaman, nerede ortaya çıktı bu konuda resmi bir bilgi yok.
Geçtiğimiz yüzyıllardan bu yana önemli bir kavşak noktası olan Afyonkarahisar haliyle nüfus sirkülasyonunun da fazla olduğu bir yer. Ve ilimiz Osmanlı’dan bugüne küçükbaş-büyükbaş hayvan yetiştiriciliği anlamında ülke genelinde önemli bir yere sahip. İlimiz bu konuda 1990’lı yıllara kadar ülke genelinde ilk 3 sıra içinde bulunurdu. Günümüzde hayvancılık her ne kadar eskiye nazaran azalsa da yine de önemli bir potansiyeli barındırmaktadır.
İlimiz esnaf gruplarına bakıldığı zaman kasapların sayıca bariz bir üstünlüğü görülür. Bunda elbette ki şehirde işlenecek hayvan varlığının bir payı olmalıdır. Osmanlı döneminden bugüne varlığını sürdüren Kasaplar çarşısı ilimizde bu mesleğe verilen önemin yanı sıra çevre illerde bile bu tür bir çarşının bulunmayışı ile burayı öne çıkarmaktadır.
Eskiden evlerde doldurulan ve çarşıda sadece Afyon halkına satılabilen sucuklar trenin şehrimize ulaşması, hem İstanbul hem de İzmir’le ve çevre illerle bağlantının kolaylaşması ile diğer şehirlere de gönderilmeye başlanmıştır.
1930’lu yıllardan itibaren Afyon sucuklarının lezzeti çevre illerde, İstanbul’da geniş bir yankı uyandırmıştı. Bu yıllarda bir taraftan da Afyon Belediyesi modern bir Hal yaptırıp kasaplara ayrı bir bölüm ayırırken diğer taraftan modern bir mezbaha da kurar. Belediye mezbahanın haricinde ayrı bir sucuk dolum evi yapmak içinde çalışmalara başlar. Araya 2. Dünya Savaşı’nın girmesi, ekonomik sıkıntılarla bu düşünce epey gecikir.
1940 yılı başlarında şehirde elektrikle çalışan 19 adet sucuk dolum yeri bulunmaktadır. Afyonkarahisar gibi küçük bir ilde 19 sucuk dolum yerinin bulunması o yıllarda da üretimin çok olduğuna bir delil olsa gerektir. Yine bu yıllarda şehrimizdeki sucuk üreticileri sıkı bir denetlemeyle üretim sürecine girmişlerdir.
Bu kadar çok sucukçunun olduğu bir yerde dernek de peşi sıra gelir.1955 yılında şehrimiz kasapları bir araya gelerek Sucukçular Derneği’ni kurarlar. Günümüzde bile reklama çok fazla önem vermeyen sucukçularımız aslında bugünlere reklamla gelmişlerdir.1950’li yılların İstanbul gazetelerinde Afyon sucuklarının reklamlarına rastlamak mümkündür.
Söz gazetelerden, resmi rakamlardan açılmışken 1972 yılından bir habere yer verelim,
8 Temmuz 1972 tarihli söz konusu haber Sakarya ilinin yıllık sucuk üretimine dair yapılmış. Buna göre 1972 yılında İstanbul yıllık 1100 ton sucuk üretimiyle 1.sırada, Afyon 550 tonla 2.sırada, Sakarya ise 510 ton üretimle 3.sıradadır. Yani bundan 50 yıl öncede sucuk üretiminde Afyonkarahisar ilk sıralardaydı.(İstanbul’un nüfusu vs. saymazsak) Üstelik o tarihlerde tavuk sucuğu diye bir şeyde bilinmiyordu. O tarihlerde sığır etinin yanı sıra manda ve koyun etlerinden yapılan sucukları da her yerde bulabiliyordunuz.
Yaklaşık 50 yıl sonra 2019’daki Afyon’un sucuk üretimi 15 bin ton iken 2020 yılında bu rakam 20 bin tona yaklaşmış. Birkaç gün önce bir Kayseri gazetesinin yayınladığı iki ilin karşılaştırması tüm gerçeği ortaya koyuyor.
Son yıllarda ilimiz sucuk firmaları geniş bir dağıtım ağı ile tüm Türkiye’ye ürün gönderip pazarlıyorlar, hatta Ortadoğu ülkelerine bile gidiyor. Elbette üretimde de diğer illerin önündeyiz. Fakat reklama da biraz önem versek iyi olacak gibi. Zira nereye baksak Kayseri sucuklarının reklamını görüyoruz. Bu satırları yazarken Afyonkarahisarlı bir sucuk firmasının sitesinde “Sucuğun doğum yeri Kayseri’dir.” yazısı da gözümün önünde duruyor.