Nöbetçi Eczaneler
Geride bıraktığımız günlerde ilimiz gündemindeki konulardan biriside bazı okulların depreme dayanıksız olduğu gerekçesiyle yıkım kararlarının açıklanmasıydı.
Aslında bu konu yeni ortaya çıkan bir durum değil. Yıllardır deprem analizleri olumsuz çıkan pek çok yapı, okul yıkılmış, yenileri yapılmıştı. Atatürk İlkokulu, Şemsettin Karahisari Ortaokulu, İmam Hatip Lisesi, Doğum ve Çocuk Hastanesi bir çırpıda aklıma gelenler.
İl genelinde bakıldığı zaman bu sayının 60 civarında olduğu geçtiğimiz günlerde yetkililer tarafından açıklanmıştı. Zaman içerisinde yapılacak yıkımlar ülkemizin yaşadığı deprem sebebiyle daha erken yapılmayı gerektirdi.
Elbette yıkılacak bu yapıların içinde yapımın üzerinden henüz 30 sene bile geçmemiş Afyon Lisesi ek binalarının olması bizi şaşırtmadı değil. Öyle ya daha dün açıldı diyebileceğimiz yapılardan bahsediyoruz. Bir tarafta 100 yılı aşkın bir zamandır hizmet veren tarihi Afyon Lisesi binası hemen yanında henüz 25 yıllık, yıkılması gereken bina.
Acaba yıkımı söz konusu olan bu binaların yapımında kusuru olan sorumlular hakkında hakkında devletimiz bir soruşturma açıyor mu, adli işlem yapılıyor mu? Merakımızı mazur görün. Bu konu elbette yetkililerin uhdesinde olan bir konu biz neticede bina ile ilgili bazı satırbaşlarını hatırlatalım.
8.Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın 17 Nisan 1993 tarihinde ani vefatı sonrası Başbakan Süleyman Demirel’in Cumhurbaşkanı seçilmesi ilimizin beklentilerini de artırdı. İsteklerden birisi de kendisinin de mezun olduğu Afyon Lisesi’ne ilgi göstermesi,okulun artan öğrenci sayısına cevap verebilecek ek binalar yapılmasıydı.
Demirel fahri hemşehrisi olduğu Afyonluların isteklerini geri çevirmedi. Dönemin Maliye Bakanı hemşehrimiz İsmet Attila’nın da onayıyla okula ek binalar yapılması amacıyla o günlerin parasıyla 24 Milyar TL. ödenek çıkarıldı.
1994 yılı Afyon Lisesi’nin 100.kuruluş yıldönümü idi.7 Haziran 1994 tarihinde 100.Yıl kutlama törenlerine katılan Cumhurbaşkanı Demirel,bugünlerde yıkılacak olan ek binaların temelini attı.Birkaç yıl içerisinde inşası tamamlanan binalar okulun öğrenci yükünü hafifletti.Spor salonu ise birçok etkinliklere ev sahipliği yaptı.
Aslına bakılacak olursa bugün yıkılacak binalar orada yapılan ve yıkılan 3.bina grubu olacaktır. Bir önceki yapıyı bilen, orada eğitim gören okurlarımız elbette hatırlayacaklardır. Ancak daha önceki (ilk yapıları) hatırlayanlardan sanırım hayatta olan birisi yoktur.
Afyon Lisesi’nin tarihi binasının yapımına Mayıs 1914 tarihinde başlanmış ve 1.Dünya Savaşı’nın sıkıntılı günlerinde inşa edilerek Ekim 1916 tarihinde açılmıştır. Pek bilinmese de aynı tarihlerde lise binasının alt tarafına bir başka eğitim kurumu daha yapılmıştır. Bu yapı ilk yıllarda Lise binasına dâhil miydi bilemiyoruz? Bir süre ‘’Rehberi İrfan Mektebi ‘’ adıyla hizmet veren bu yapının Cumhuriyetle birlikte Dumlupınar İlk Mektebi adını aldığını görüyoruz.
Bu bina 20 yıl kadar hizmet verdikten sonra Afyon Lisesi’nin genişletilmesi amacıyla istimlâk edilerek 1937 yılında yıkılmıştır. Dumlupınar İlkokulu’da Anıtpark civarında yeni yapılan yerine taşınmıştır.
Geleneksel mimaride tek katlı güzel bir yapı olan bu binadan geriye birkaç kare fotoğraftan başka bir şey kalmamıştır. Aslına bakılırsa erken dönemde yıkılması sebebiyle olsa gerek hemen hiç bilinmeyen bu binayı fark etmeminde ilginç bir hikayesi vardır.
2000’li yılların başında yayınlanan ‘’Anılarda Afyonkarahisar’’ isimli albüm kitabı incelerken 108.sayfada altında ‘’Kasımpaşa İlkokulu’’ yazan bir fotoğraf dikkatimi çekti.Ne yazık ki şimdi adı tarihe karışmış olan Gazlıgöl Caddesi’ndeki (Hanönü) Kasımpaşa İlkokulu’nun bir mezunu olarak okulumuzun ilk kez 1960 yılında açıldığını ve daha öncesinde orada başka bir bina olmadığını biliyordum.
1920’li yılların Afyonkarahisar fotoğraflarını incelerken bu yapının Afyon Lisesi alt kısmında olduğunu fark ettim. Sonrasında kısa bir tarihçesini çıkararak, farklı fotoğraflarıyla birlikte ‘’Bir Zamanlar Afyonkarahisar ‘’ isimli albüm kitabımızda kullandım. Böylelikle ilimizde geleneksel mimariye sahip, tarihe mal olmuş, bilinmeyen bir yapıyı tanıtmış olduk.
Peki Dumlupınar İlkokulu yıkıldıktan sonra yerine ne yapıldı?
Yıkılan Dumlupınar İlkokulu’nun yerine aynı yıllarda Afyon Lisesi ek binaları yapıldı. Anfi şeklindeki dersliğiyle, laboratuarlarıyla, kütüphanesiyle, pansiyonuyla göz dolduran bu bina tıpkı bugünkü Valilik binaları gibi keskin hatlarıyla dönemin mimarisini yansıtmaktaydı. Yapının caddeye bakan kısmının duvarında bulunan devasa saatte zaman mefhumunu hatırlatarak o günlerde büyük bir ihtiyacı gideriyordu.
Bu binada sağlam yapısına rağmen 1994 yılındaki genişleme çalışmalarında ilk gözden çıkarılan yer oldu, yıkılmaktan kurtulamadı. Bugünlere kalsaydı sanırım orası da tescilli bir yapı olurdu.
Diyeceğim o ki madem başa dönüyoruz, yeniden bir bina inşa edilecek, hiç olmazsa 1937 yılında yıkılan bina aynı yerinde yapılsın. Bugün Afyon Lisesi konferans salonunun olduğu yerde bulunan bu bina hem mimari bütünlüğü sağlar hem de şehrimizin tarihi yapılarıyla buluşmasını sağlar. Ordu Bulvarında bugünkü Nikah Salonu(İttihat ve Terakki binası) ile başlayıp lise binası ve alt kısımdaki Kırlıoğlu Konağı ile devam eden, karşı sırada Orduevi, Halkevi (Rıza Çerçel Binası),Eski Adliye devam eden geleneksel yapılar topluluğu bir yapı daha kazansın. Geçmişte yıkmakta acele ettiğimiz Paşa Camii, Hükümet Konağı, eski Hapishane, Hastane, Hal binası ,ve daha pek çok yapı gibi şehre kimlik katan yapılar yeri geldiğinde başka bir yerde yeniden inşa edilebilir.
Yıllar öncesinde aynı teklifi Mecidiye çıkışındaki bugünkü İbrahim Evren Kız Meslek Lisesi’nin inşa edildiği yerde de dile getirmiş burada 1950’li yıllarda yıkılan, çok güzel bir mimariye sahip olan eski Memleket Hastanesi binasına benzer bir okulun yapılmasını istemiştik. Ancak bu teklifimiz kabul görmemişti. Umarız bu sefer geç kalmamışızdı
Hasan ÖZPINAR
