Türk Dünyası Kültür Başkenti Anev = Anaua

Türk Dünyası UNESCO’su sayılan TÜRKSOY, 1993 Yılından bu yana Türk halklarının gönül birlikteliğini ve kardeşliğini güçlendirmek, Türk kültürünü gelecek nesillere aktarmak ve dünyaya tanıtmak için çalışmaktadır. Bu cümleden her yıl, bir Türk Cumhuriyeti’nin tarihi bir kenti

“Türk Dünyası Kültür Başkenti” ilan edilmektedir.  2012-2025 yılları arasında başkentimiz olan ülke ve kentler şunlardır: Örneğin 2012 yılından bu güne kadar Başkent ilan edilen kentler şunlardır:

ASTANA (Kazakistan), ESKİŞEHİR (Türkiye), KAZAN (Tataristan R.F.), MERV (Türkmenistan), ŞEKİ (Azerbaycan), TÜRKİSTAN (Kazakistan), KASTAMONU (Türkiye),  OŞ  (Kırgızistan), HİVA (Özbekistan), BURSA (Türkiye), ŞUŞA  (Azerbaycan) ve ANEV (Türkmenistan).

Başta Türkiye olmak üzere, Türk Dünyası’nın her yerinde gündeme gelece olan bu Anev kenti hakkında maalesef pek bilgimiz yoktur, ama Türk tarihinin derinliklerinde Anev’in önemli bir yerinin olduğu bir gerçektir.

Kardeş Türkmenisten Cumhuriyeti’nun Başkenti Aşkabat’ın 8 km. güneydoğusundaki Ahal, nüfusu 30 bin dolayındaki bir il merkezidir. Anev kenti, Anav, Anaua, Anua, Aaos şeklinde de yazılmakta, telaffuz edilmektedir.

İpekyolu güzergahında bulunan Anev ilk olarak 1904 yılında Rafael Pampelli’nin yaptığı kazılar sırasında uluslararası olarak tanındı. 160 km’lik alana yayılmış olan bölgede yapılan kazılar, şehrin 7000 yıllık tarihi ile antik dönemde Orta Asya’da bulunan en gelişmiş alanlardan biri olduğunu ortaya çıkardı.

Ankara’dan giden TÜRKSOY heyetinin Anev şehrindeki ilk durağı 15. yüzyılda yapılan, 1948 Türkmenistan depreminde neredeyse tamamen yıkılan, ancak kalıntılarıyla dahi ihtişamını koruyan Şeyh Cemaleddin Camii oldu. Burada yapıyı inceleyen heyet daha sonra Türkmenistan’ın buğdayının anavatanı olarak anılmasına vesile olan, bölgedeki kazılarda bulunan 5000 yıllık buğday tanelerinin de yer aldığı Ak Buğday Müzesi’ni ziyaret etti. Müze ziyareti sonrasında 2024 Türk Dünyası Kültür Başkenti açılışının ve Nevruz kutlamalarının yapılması planlanan otağ şeklinde inşa edilen ve 3000 kişilik konser salonu bulunan Beyaz Ev, şehirde bulunan sinema ve konferans salonları ile çeşitli tarihi ve turistik alanlar gezilip görüldü.

Anev 2024 Türk Dünyası Kültür Başkenti ve 2024 Mahtumkulu Firaki Yılı etkinlikleri kapsamında Türkmenistan’ın Aşkabat şehrinde kullanılacak olan mekânları da ziyaret eden Heyet, son olarak “Akıllı Şehir” olarak inşa edilen, Türkmenistan’ın Ahal Vilayeti’nin merkezi olacak ve birinci etabı tamamlanmak üzere olan Ahal kentinde incelemelerde bulundu.

Anav’da 2003 yılında yeni bir stadyum ve 2005 yılında Ak Buğday Müzesi inşa edildi. Bölge aynı zamanda önemli bir Türk kültür bölgesi olan Anav Kültürü‘ne ev sahipliği yapmaktadır.

Dünya Halklarının Kültürel Mirası’nda Ulusal Şarkılar ve Müzik Sanatı Festivali 28-30 Kasım 2022 tarihleri arasında Aşkabat’ta düzenlendi. Türk Dünyasının bu yıl ki Kültür Başkentindeki ilk önemli etkinlik geçtiğimiz günlerde çok önemli bir halk kültürü ve müzik şölenlerine sahne oldu. Bu etkinliklere Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkiye’den sanat toplulukları ve bilim insanları katıldı. Etkinlikte ayrıca İran, Tataristan ve Tacikistan’dan da sanatçı ve bilim insanları da yer aldı.

Türkmenistan Devlet Medeniyet Merkezi Mukamlar Köşkü’nde yapılan açılış töreninde TÜRKSOY Genel Sekreteri Sultan Raev, Tacikistan Kültür Bakanı Zülfiya Devletzade, Türkmenistan Kültür Bakanı Atageldi Şahmuradov ve Türkmenistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı Mährijemal Mämmedova’ hazır bulundular.

Açılış kapsamında TÜRKSOY üyesi ülkelerden, Kazakistan’dan ”Akmeşit” Folklor Topluluğu, Kırgızistan’dan ”Etno Oş” Folklor Topluluğu, Özbekistan’dan Harezm Devlet Drama Müzik Tiyatrosu, Taşkent’teki Azerbaycan Kültür Merkezi sanatçıları, Türkiye’den Türk Dünyası Müzik Grubu ile Türkmenistan’ın tanınmış sanat toplulukları ve solistleri sahne aldı.

Dinleyicilerin yoğun ilgisiyle düzenlenen açılış gösterileri ardından  Arçabil Otel Konferans Salonu’nda çeşitli ülkelerden akademisyenlerin katılımıyla bilimsel bir konferans düzenlendi. Düzenlemeye gönderdiği mesajda Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov,  kültürel yakınlaşmada müziğin gücüne dikkat çekti.

Bu arada 2024 yılında Türkmenistan’da düzenlenecek etkinliklerin programı da belli oldu.

Türkmenistan Kültür Bakanlığı,”Anev 2024 Türk Dünyası’nın Kültür Başkenti” çerçevesinde Türkmenistan’da kültür ve sanat alanındaki sanatçıların, bilim insanlarının, gazetecilerin ve turizm sektörü çalışanlarının katılımıyla çok sayıda forum, festival ve konferansın düzenlenmesi planlandığını açıkladı. Bu büyük etkinliklerin amacının, kültür ve sanat alanında uluslararası iş birliğini güçlendirmek ve Anev Antik Kenti’nin zengin tarihi ve kültürel mirasını tanıtmak olduğu vurgulandı. Buna göre:

“Anev 2024 Türk Dünyası’nın Kültür Başkenti “ün açılış töreni,  22 Martta Ahal ilinin Akbuğday ilçesindeki “Türkmenlerin Ak Evi” binasında gerçekleştirilecek. Ayrıca Türk devletlerinin kültür ve sanat ustalarının büyük bir konseri, sanatçıların, fotoğrafçıların ve pratik sanat temsilcilerinin yer aldığı bir sergi de düzenlenecek.

Nisan ayında TÜRKSOY üyesi ülkelerden gelen gazeteci ve fotoğrafçılara yönelik Türkmenistan’ın turistik yerlerini kapsayan bir basın gezisi yapılacak..

Mayıs ayı sonunda ise TÜRKSOY üyesi ülkelerin seyahat acentalarının temsilcilerine yönelik ülkenin tarihi ve kültürel mekânlarına gezi düzenlenecek.

Ağustos ayında Türk devletlerinin arkeologları ve mimarlık sanatı uzmanlarının katılımıyla “Anev’in Kadim Kültürü” adlı uluslararası bir bilimsel sempozyum yapılacak.

Ekim ayında TÜRKSOY üyesi ülkelerin Uluslararası Gençlik Forumu düzenlenecek.

Ekim ayında ayrıca Türk halklarının folkloru ve uygulamalı sanatlarına yönelik uluslararası bir festival, konferans ve serginin yanı sıra TÜRKSOY üyesi ülkelerin 2. Uluslararası Tiyatro Festivali düzenlenecektir.

Kasım ayında uluslararası film festivali ve Türk Dünyası’nın Kültür Başkenti final etkinliklerinin de düzenlenmesi planlanıyor.

Bunlar arasında TÜRKSOY üyesi ülkelerin Daimi Kültür Bakanları Konseyi toplantısı ve Türk dili konuşan ülkelerin kültür ve sanat ustalarının konseri de yer alıyor.

***

 Türkmenistan’ın Ahal vilayetindeki Anev kenti kimi kaynaklarda Anav, Anaua, Anua vb.gibi adlar ile de kaydedilmektedir. Sümer tarihi ile ilgili çok sayıda çalışması bulunan ve haklı olarak Türkoloji dünyasında Sümerolog olarak tanımlanan değerli bilgin Prof.Dr.Muazzez İlmiye Çığ bir yazısında, Afyonkarahisar Vilayetinin Dazkırı İlçesine bağlı Sarıkavak Köyünde de aynı isimlerle tanımlanan, höyük, örenyeri gibi kalıntıları olan bir Antik Kent bulunduğunu, bunun bir tesadüf olamayacağını belirterek, Türkmenistan’daki antik kent ile bağlantısının araştırılması gereğine dikkat çekmektedir. Prof.Çığ aynen şöyle yazmaktadır:

ANADOLUDA ANAU

“…Frigya kenti Anaua’nın ve tuz çıkarılan bir gölün yanından geçti, büyük Frigya kenti Kolossai’ye geldi; Lykos ırmağının bir yarıktan akıp kaybolduğu yer burasıdır; aşağı yukarı beş stad ötede gen yeryüzüne çıkar ve Maiandros’a karışır…ANAUA ismi tesadüf olamaz…Tıpkı Issık Göl/İskendireye Körfezi gibi…Anau/Acıgöl (Çardak Gölü), Afyonkarahisar ve Denizli İl sınırları içinde bulunan tektonik göldür, ayrıca Hristiyanlığın ilk yıllarında havarilerin geçiş güzergahı üzerindedir…”

Kocatepe Üniversitemizdeki ilgili birimlere ve akademisyenlere duyuruyorum…Hazır Anev Türk Dünyasının Kültür Başkenti ilan edilmiş iken, Afyonkarahisar Kültür-Sanat ve turizm hayatına büyük katkısı olabilecek bir çalışma başlatmayı düşünürler me acaba?…